Romatoloji Nedir hastalıkları belirtileri

Romatoloji Nedir?
Romatoloji, genellikle bağışıklık sisteminin uygunsuz çalışması sonucu gelişen romatizmal iltihabı hastalıklar ve diğer kas iskelet sistemi hastalıkları ile uğraşmaktadır.

Romatizma eski Yunan kökenli bir kelime olup, eklemlerde kötü özellikte sıvı birikmesi anlamında kullanılmıştır. Romatizmal hastalıklar MÖ 8000 yıl öncesinden beri bilinmesine karşın, hastalıkların nedenleri, seyirleri ve tedavileri ile ilgili bilgilerimiz 20. yüzyılda Romatoloji Bilim Dalının gelişmesi ile artmıştır.

Kuşkusuz hastayı hekime getiren en önemli yakınmalardan biri ağrıdır. Romatolojik hastalıkların en önemli belirtilerinden birisi de ağrıdır. Ancak unutulmaması gereken bir nokta, ağrının geri planda olduğu, hatta hiç ağrıya yol açmayan romatolojik hastalıkların da olduğudur.

Romatizmal hastalıkların tedavisinde başta Romatoloji Uzmanı olmak üzere, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı, Ortopedi Uzmanı ve gereğinde diğer uzmanlık dallarının ekip olarak çalışması gerekmektedir.

Çok çeşitli yakınmalara ve organ tutulumlarına neden olan romatizmal hastalıkların tedavisi, günümüz koşullarında artık mümkündür. Son yıllarda hız kazanan ilaç araştırmaları ile romatizma tedavisinde yol alınmıştır. Ancak çoğu romatizmal hastalığın tamamen ortadan kalkması söz konusu değildir. Sürekli bir hekim-hasta işbirliği gerektirir. Zaman zaman hastalığın alevlenebileceği bilinmelidir. Tedavi uzun sürelidir hatta ömür boyu sürebilir. Tedavide amaç ; yakınmaların ortadan kaldırılması, olası ortaya çıkabilecek organ tutulumlarının önlenebilmesi ve hastanın yaşam konforunun en üst düzeyde sürdürmesini sağlamaktır.

Romatizmal hastalıklardan sık görülenleri aşağıda sıralanmıştır:
Romatoid artrit
Spondilartropatiler ve ankilozan spondilit
Behçet hastalığı
Bağ dokusu hastalıkları: sistemik lupus eritematozus, skleroderma, mikst bağ dokusu hastalığı, Sjögren sendromu ve dermatomiyozit, polimiyozit
Antifosfolipid antikor sendromu
Damar İltihapları: poliarteritis nodoza, Takayasu arteriti, dev hücreli arterit ve diğer sistemik vaskülitler
Ailevi Akdeniz Ateşi
Akut eklem romatizması
Reaktif artritler
Kristal artritleri
İnfeksiyöz artritler
Amiloidoz
Metabolik ve dejeneratif hastalıklar: osteoartrit, osteoporoz, osteomalazi ve Paget hastalığı
Diğer sistemik hastalıkların romatizmal bulguları

Romatizma (Rheumatism)
Kemikler, kaslar, eklemler, tendonlar, ligamanlar veya eklemler ile çevrelerindeki dokulardaki herhangi bir ağrı ve sızıları tanımlamak için kullanılan genel bir terim. Artritin aksine sınırları net olarak belli değildir. Bu nedenle, "romatizma" terimi, "artrit" kelimesini de kapsamaktadır.Bu ağrı ve sızılar her zaman altta yatan bir patoloji ile açıklanamayabilir. Dolayısı ile romatizma içinde tanımlanmış hastalıklar yanında boyun ağrısı, tenisçi dirseği, bel ağrısı gibi bölgesel ve fibromyalji gibi yaygın ağrı ile seyreden tablolar da yer alabilir.

İltihabi romatizmal artriti bulunan çoğu hastada bu ağrılı tablolar da eşlik edebilmektedir. İltihabi sistemik (tüm vücudu ilgilendiren) bir çok hastalıkta ise artrit hastalığın sadece bir bulgusu olarak ortaya çıkmaktadır.

Romatizmal hastalıklar (rheumatic diseases)
Tüm artrit ve romatizma tiplerini ifade eder. 150’ye yakın romatizmal hastalık bulunmaktadır. Bunlardan iltihabi olanlarının çoğu en temel anlatımla bağışıklık sistemi ve/veya iltihap mekanizmalarının uygunsuz çalışması ile vücudun kendisine yönelik hastalık oluşturması mekanizmaları ile açıklanmaktadır.

Romatolog nasıl olunur, ne iş yapar? (rheumatologist)
Eklem iltihapları ve diğer romatizmal hastalıkların tanısı ve tıbbi tedavisi konusunda uzman olan doktor. Daha sınırlı anlamda iç hastalıkları uzmanlığı (5 yıl) sonrası romatoloji eğitimi (3 yıl) almış doktor; romatoloji uzmanı. İltihabi sistemik (tüm vücudu ilgilendiren) ve eklemlere özgü romatizmal hastalıklar yanında dejeneratif, metabolik ve mekanik kas-iskelet sorunları da uzmanlık alanına girmektedir. Romatolog, iç hastalıkları uzmanı olması nedeni ile romatizma hastalarında hastalığın kendisine veya tedavilere bağlı olarak sıkça görülebilen iç organ (kalp, böbrek, akciğer, karaciğer, mide-barsaklar vb.) sorunlarının büyük kısmını da çözümleme alt yapısına sahip bulunmaktadır

Artrit nedir? (arthritis ,çoğul arthritides)
Eklem ağrısı yanında eklem iltihabını gösteren eklem şişliği, eklem üzerinde sıcaklık artışı, eklem üzerinde kızarıklık veya eklem hareketlerinde kısıtlılık bulgularından bir veya birkaçının da bulunması durumu, eklem iltihabı. Artrit oluşturan 150’ye yakın değişik hastalık bulunmaktadır. Bu hastalıkların sınıflaması, tanı kriterleri ve tedavi yaklaşımları hastalıklara göre değişik derecelerde uluslararası literatürde ortak olarak belirlenmiş ve kabul edilmiştir. Dolayısı ile artrit oluşturan hastalıklar arasında romatoid artrit, osteoartrit, infeksiyöz artrit, psöriatik artrit, iltihabi barsak hastalığı ile ilişkili artrit, ankilozan spondilit, gut gibi hastalıklar yer almaktadır.

Artrit ve Romatizmal Hastalıkların Nedenleri
Bu hastalıkların mekanizmaları hakkında giderek daha çok şey bilmemize rağmen, hastalığı başlatan nedenler hakkında nispeten daha az şey bilinmektedir.

Bu nedenle, bu gün için çoğu romatizmal hastalık için hastalığın ortaya çıkması kolaylaştıran faktörlerden söz edilebilmektedir. Bunlar arasında ana grup olarak,

Genetik: Bağışıklık sistemi hastalıkları ile doku uygunluğu genleri arasında giderek artan bir ilişki kurulmaktadır. Ancak bir çok romatizmal hastalığa yakalanmanın genetik temelleri birden fazla genetik yatkınlığa dayanmakta yani kompleks olarak kabul edilmektedir.

Çevresel : bazı mikrobik ve kimyasal faktörlere maruz kalma, bireylerin karşılaştığı bazı bakteri ve virüslerin bağışıklık sisteminin dengesini bozduğu bilinmektedir.

Fizyolojik: hormonlar ve yaş durumu gibi faktörler sayılabilir.

Yanlış: Romatizmal hastalıkların tedavisi bulunmamaktadır.
Doğru: Romatizmal hastalıkların büyük bölümünde (>%90) uygun sürekli tedavi ve takip ile hastalık bulguları ortadan kaldırılabilmekte ve doku hasarı engellenebilmektedir.

Yanlış: Eklem iltihapları, rüzgar, soğuk havada kalma, rutubet, ıslak ortamlarda bulunma, bazı gıdalara aşırı duyarlılık gibi tıp dışı faktörler ile ilişkilidir.
Doğru: İklimsel faktörlerin (soğuk, rüzgar, rutubet) ve bazı gıdaların eklem iltihaplarına yol açtığını gösteren veri bulunmamaktadır. Ancak barometrik basınç değişikliklerinin eklem ağrılarına yol açabildiği şeklinde gözlemler mevcuttur.

Yanlış: Artritler ailesel geçişlidir.
Doğru: Bu hastalıklar nadiren ebeveynlerden çocuklara geçer. Ancak bazı ailelerde bazı artritlerin daha sık görülebildiği bilinmektedir.

Yanlış: Artrit ve romatizmalar yaşlıların hastalığıdır.
Doğru: İltihabi romatizmalar hemen her yaşta görülebilmektedir. Tepe dönemi 30’lu yaşlardır. Osteoartrit gibi dejeneratif eklem hastalıkları yaş ilerledikçe daha sıklaşmaktadır.

Yanlış: Eklem çıtlatma ve eklem tıkırtısı romatizmaya neden olmaktadır.
Doğru: Eklemlerin aşırı kullanımı dejeneratif eklem hastalığı riskini arttırmaktadır. Ancak, eklem çıtlatma ve tıkırdaması artrit için bir risk faktörü değildir.

Yanlış: Ekleme enjeksiyon yapılması kesinlikle eklem için zararlıdır.
Doğru: Ekleme kortizon enjeksiyonu eklemdeki iltihabı kontrol etmede çok faydalıdır. Ancak bu enjeksiyonun ehil kişilerce (romatolog) uygun şekilde gerekli durumlarda yapılması gerekir. Aşırı sık enjeksiyon uygulamasından da kaçınılması doğrudur.

Yanlış: Ağrı kesiciler (steroid olmayan anti-inflamatuar ilaçlar) bağımlılık yapmaktadır.
Doğru: Narkotik ağrı kesicilerin aksine bu grup ilacın bağımlılık yapıcı özelliği bulunmamaktadır. Doktorunuz ilaç dozunu arttırıyor ise bu hastalığınızın daha şiddetlendiği anlamına gelmektedir.

Yanlış: Bitkisel veya geleneksel tedaviler (bakır bilezikler, akupunktur, özel gıdalar ve sular) modern tıp uygulamalarından daha etkilidir.
Doğru: Bu yöntemler doktorunuzun uyguladığı modern yöntemler gibi incelenmemiştir ve etkin olduğunu gösteren kanıt bulunmamaktadır.