Gut hastalığı nedir, belirtileri, nedenleri, tedavisi

Gut hastalığı nedir: Eklemde aniden gelişen gut hastalığı, ağrı, kızarıklık, şişlik ve hassasiyetle karakterize, mikrobik olmayan bir eklem iltihabıdır. Sıklıkla ayağın başparmağında başlar. Diz, ayak bileği, dirsek, el parmağı eklemleri de etkilenebilir. Hastalığın nedeni, ürik asit miktarının kanda ve dokularda artmasıdır.

Vücuttan uzaklaştırılması gereken maddeler, ürik aside dönüştürülerek atılır. Ürik asit, pürin denilen maddelerin yıkım ürünüdür. Özellikle protein yapısındaki maddelerin atım şekli olan ürik asidin, atılmasında bir sorun varsa ya da çok fazla üretiliyorsa bu madde vücutta birikir. Kanda bulunan miktarı artar. Ürik asidin eklemlerde birikmesi sonucu burada iltihap oluşur. Bu soruna gut hastalığı denir.

Gut'un, Hippokrat zamanından beri bilinmesine rağmen, modern anlamda tanımı 1683 yılında Syndenham tarafından yapılmış, 19. yüzyılda da ürik asit ile olan ilişkisi ortaya konulmuştur.

Gut hastalığına hangi bölüm bakar: Gut hastalığı, romatizmal bir hastalıktır. Romatoloji bölümü bakar. Diğer hastalıklardan farklı olarak zaman zaman ortaya çıkar. Sıklıkla ayak başparmağındaki iltihapla kendini gösterir. Romatoloji bölümüne başvurabilirsiniz

Gut hastalığı belirtileri

Aşağıdaki sayılan belirtiler gut hastalığının en sık görülen belirtileridir:

• Gut hastalığı ataklar halinde gelir.
• İlk atak şiddetlidir.
• Eklemlerde ağrı ve şişme olur.
• Özellikle ayak başparmağında görülür.
• Parmak, çok hassaslaşır, şişme, kızarıklık ve ağrı hissiuyanır.
• Gece ya da sabaha karşı, uykudan uyandıracak kadar rahatsız edici bir ağrıdır.
• Ataktan sonra, hastalık, herhangi bir belirti vermeden devam eder.
• Sadece yapılan testlerle, kandaki ürik asit miktarının yüksek olduğu saptanır.
• Bu durum, başka atak geçirene kadarki, yani iki atak arasındaki, ara dönemdir.
• Eklemlerde, tuz kristalleri biriktiğinden, hareket kısıtlanması görülür.
• Ayrıca şekil bozuklukları, eklemlerin görevini yapamaması gibi durumlar ortaya çıkar.
• Bu tuz kristalleri, deri altında, avuç içinde, parmak uçlarında da şişliklere neden olur.
• Bir zararı yoktur. Fakat çok büyük olduğu durumlarda alınması gerekebilir.
• Akut gut atağı, genellikle gece yarısı veya sabaha doğru, ayak baş parmağında veya tutulan eklemde şiddetli ağrı, şişlik, kızarıklık, hassasiyet ve ısı artışıyla başlar.
• Eklemdeki ağrı ve hassasiyet o kadar şiddetlidir ki; kişi üzerine basamaz, hareket ettiremez, ayakkabı giyemez hatta yorganın bile değmesini istemez.
• İlk belirgin bulgu yanan, kızarmış ve şişmiş bir eklemdir.
• Ağrı ilk 12-24 saat içinde daha da şiddetlenir.
• Atak birkaç gün ile birkaç hafta içinde (ortalama bir hafta) kendiliğinden geçer.
• Bazen o eklemde, daha azalmakla birlikte birkaç hafta daha rahatsızlık hissi kalabilir.

Gut hastalığının nedenleri

Gut hastalığın nedeni, ürik asit miktarının kanda ve dokularda artmasıdır. Bu ürik asit miktarının artmasında bazı faktörler rol oynamaktadır. Vücutta ürik asit üretimi aşırı derecede artmıştır ya da ürik asidin böbreklerden atılmasında bir bozukluk vardır.

Klasik gut hastalığında en sık neden ürik asit yükselmesine yol açan gıdaların çok tüketilmesi veya herhangi bir sebeple idrarla ürik asit atılımının azalmasıdır. Eklemin içine kaçan ürik asit, eklemi tahrip eder ve iltihap yaratır.

Kronik böbrek iltihabı olanlarda, idrar söktürücü ilaç kullananlarda, kandaki ürik asit miktarı artar. Bazı hastalıklar, gutun ortaya çıkmasına neden olur; şeker hastalığı, yüksek tansiyon, şişmanlık gibi...

Ürik asit, doğal olarak vücudumuzda bulunduğu gibi, sakatatlar, et, hamsi ve ringa gibi bazı balıklar, kabuklu deniz hayvanları, kuşkonmaz ve mantar gibi bir çok yiyecekte de bulunan pürinlerin yıkılmasıyla oluşur. Normalde ürik asit kanda çözünür ve böbrekler yoluyla idrarla atılır. Fakat bazen vücudumuz, çok fazla ürik asit üretir veya böbreklerden atılımı azalabilir.

Ürik asit kristalleri, iğne ucu gibi iki ucu keskin yapıdaki kristaller şeklindedir; eklemde veya çevresindeki dokuda birikerek inflamasyona (Çeşitli mikrobik ajanlar veya toksinlerine karşı vücudun göstermiş olduğu reaksiyon) ve ağrıya neden olurlar.

Gut hastalığında ne yapılmalı

• Alkolden uzak durun (özellikle bira).
• Bol bol su için
• Günde 8-16 bardak su için veya eş değeri sıvı (2-4 litre) alın.
• Orta miktarda protein tüketin ve pürinden zengin gıdalara dikkat edin.
• Doymamış yağ tüketin.
• Günlük et, balık ve kümes hayvanlarından 113-170 gramı geçmeyin.
• Şişmanlık gut hastalığı riskini artırmaktadır.
• Fazla kilolardan kurtulun
• Kafeinli veya kafeinsiz kahve tüketmek (ürik asit seviyelerini azaltır).
• C vitamini alımı (kan ürik asit seviyesini azaltabilir).
• Kiraz tüketin

Önemli Uyarı: Gut hastalarında pürin metabolizması bozuk olduğu için, bu kişiler pürinden zengin olan besin maddelerinden uzak durmak zorundadırlar.

Pürinin bulunmadığı başlıca besinler süt, yumurta, pirinç, makarna, patates, tahıl ürünleri ve yağdır.

Pürin yönünden zengin olan besinlerin başlıcaları ise şunlardır: Et, sakatat, hamsi, çaçabalığı, beyaz etli hayvanların derileri, sucuk ve benzeri besinler... Ayrıca baklagiller ve lahana da, pürin açısından çok zengin olan gıdalardandır. Bu besinlerden uzak durmak sağlığımız için son derece önemlidir. Bu nedenle öğünlerdeki besinlerin pürin yönünden fakir olmasına özen gösterilmelidir.

Son olarak: Gut hastalarının pürin ihtiva eden yiyecek ve içeceklerden ve özellikle alkolden kesinlikle uzak durmaları gerekmektedir. Alkol, gut hastalarının kesinlikle sakınmaları ve uzak durmaları gereken maddelerden biridir. Gut hastalarının alkolden uzak durmaları sağlıklı bir yaşam için çok önemlidir.