A Vitamini ve Eksikliği

Yağda vitaminler olarak sınıflandırılan A, D, E, K yağlarla birlikte emilir, taşınır ve atılırlar. Yağların sindirimini, emilimini ve kullanımını etkileyen faktörler yağda eriyen vitaminler üzerinde de etkilidir.

Diyette yağ miktarının yetersiz olması safra ve pankreas salgılarının eksikliklerine bağlı sindirim bozuklukları, barsakların emilimini engelleyen fonksiyonel ve anatomik bozukluklar yağda eriyen vitaminlerin eksikliğine yol açar.

Yağda eriyen vitaminlerin fazlası idrarla atılmaz depolanır, en önemli depo yeri karaciğerdir. Bu nedenle toksisitesi görülebilir.

Yağda eriyen vitaminler suda eriyen vitaminlere göre pişirmeye daha dayanıklıdır

A Vitamininin Fonksiyonu:

Görme: A vitamini, gözde görme ile ilgili hücrelerin gelişme ve çoğalmasında etkilidir.

Büyüme: Vitamin A'dan yoksun bırakılan hayvanlarda, muhtemelen tat tomurcuklarının gelişmemesi nedeniyle ilk önce iştah kaybı gelişir. Kemik büyümesi yavaştır ve sinir sisteminin büyümesine ayak uyduramaz, bu durum merkezi sinir sisteminde hasara yol açar. Kemik gelişimi ile santral sinir sistemi gelişimi arasındaki uyumsuzluk kafa içi basıncın artmasına ve baş ağrısına yol açar.

Üreme: A vitamini, normal üreme için temeldirler. Erkeklerde sperm oluşumunu destekler ve kadınlarda fetüsün zarar görmesini engeller.

Epitel hücrelerinin sağlamlığı: A vitamini epitel dokusunun normal farklılaşması ve mukus salgılanması için gereklidir. Bu nedenle akne ve sedefte A vitamini ve türevleri aktif olarak kullanılır.

A vitamini türevleri anti kanser ve anti oksidan özellikleri vardır.

Kızamıkta vitamin A yıkımı artmıştır ve destek tedavisi olarak vitamin A verilmesi zararı azaltır.

Karaciğer, balık yağı, tam süt, süt yağı ürünleri, yumurta sarısı, yeşil sebzeler, sarı meyva ve sebzeler vitamin A dan zengin besinlerdir.

BELİRTİLER

Göz lezyonlar sinsice gelişebilir ve nadiren 2–3 yaştan önce ortaya çıkar. Gece körlüğü, A vitamini eksikliğinin en erken belirtilerinden biridir.

Ciddi vitamin A eksikliği, konjonktiva ve korneanın patolojik kuruluğu olan kseroftalmiye ve keratomalazi'ye yol açar. Eğer tedavi edilmezse kseroftalmi, kornea ülserleşmesi ve opak nedbe dokusunun oluşması ile körlükle sonuçlanır.

A vitamini eksikliği ayrıca zeka gelişmesinde ve fiziksel büyümede yavaşlamaya neden olabilir. barsak yüzeyinin bozulması demir emilimini de bozduğu için kansızlık genellikle vardır. Cilt kuru ve pullu olup, omuzlarda, kalçalarda ve uzuvların dış yüzeylerinde deride kuruma ve dökülme bulunabilir.

TANI

Karanlığa uyum testleri ve konjuktivanın biyomikroskobik incelenmesi yapılır.

KORUNMA

Bebekler günde en az 500 mcg A vitamini, daha büyük çocuklar ise yetişkinler gibi 600-1500 mcg  A vitamini almalıdır.

A vitamininin eksikliği olduğu bölgelerde yaşayan meme emen bebeklerin annelerine 100. 000 ıu (300. 000 mcg) A vitamini verilmeli ve az yağlı diyetler A vitamini ile takviye edilmelidir.

TEDAVİ

Günlük 1500 mcg A vitamini takviyesi gizli A vitamini eksikliğinde yeterlidir.

Kseroftalmi 5 gün boyunca oral olarak 1500mcg/kg ile ve ardından iyileşme ortaya çıkana dek günlük 7500 mcg yağda A vitamini intramusküler enjeksiyonu ile tedavi edilmektedir.

HAZIRLAYAN: Dr. M. Gültekin KUTLUK