Evin Havasını Temizleyen Bitkiler

Evlerde yetiştirilen bazı bitkilerin, dekoratif olmakla kalmayıp aynı zamanda ev içindeki hava kirliliğinin temizlenmesinde çok etkili olabilecekleri saptandı.

Yakın zamanlara kadar evlerde bulunan çeşitli çiçek ve bitkilerin insan sağlığı için, özellikle de kalp hastaları ve astımlılar için çok zararlı olduğu sanılırdı. Oysa, son yıllarda yapılan araştırmalar bu görüşü temelinden sarsacak sonuçlar verdi. Evlerde yetiştirilen bazı bitkilerin, dekoratif olmakla kalmayıp aynı zamanda ev içindeki hava kirliliğinin temizlenmesinde çok etkili olabilecekleri saptandı.

Bu araştırmalarda, evlerdeki bazı bitkilerin ev havasını kirleten ve bir çok hastalığa zemin hazırlayan formaldehit, benzen ve trikloretilen gibi zararlı gazları emdikleri ve havayı gelişmiş hava temizleyici aletler kadar temizleyebildikleri saptandı. Araştırma, çeşitli bitkilerin kapalı pleksiglas odalara yerleştirilmesi ve oda içine farklı kimyasal maddelerin verilmesiyle yapıldı. Belirli bir süre sonra oda havasındaki gazların düzeyleri ölçülerek hangi bitkilerin hangi gazı daha iyi temizledikleri saptandı. Bu toksik gazların, esas olarak yapraklardaki çok küçük delikler tarafından emilerek ortadan kaldırıldıkları, fakat bitkilerin köklerinin ve topraklarındaki bakterilerin de temizliğe katkıda bulunabilecekleri anlaşıldı.

Formaldehiti en iyi emen bitkiler olarak deve tabanı, kurdela ve alacalı patos belirlendi. Cerbera ve krizantem gibi çiçek açan bitkiler ise benzeni uzaklaştırmada ilk sırayı aldılar. Dresana ve spati de temizleyici özellikleri dikkat çeken diğer bitkilerdi.

Uzmanlar, binaların havasının temizlenmesinde, özellikle de büyük binaları ilgilendiren Hasta Bina Sendromu’nun önlenmesinde teknoloji yanında bitkilerden de yararlanılması gerektiğinin üzerinde önemle duruyorlar.

Ev havasını temizleyen bitkiler top 10

• Anglaonema
• Cerbera
• Deve tabanı
• Dresana
• Kentiya
• Kurdela
• Krizantem
• Marginata
• Massangena
• Orman sarmaşığı
• Paşa kılıcı
• Sarı alacalı patos
• Spati
• Yukka

Bu bitkiler tarafından emilerek uzaklaştırılan zararlı gazlar ve neden oldukları hastalıklar şunlardır:

Trikloretilen: Bu madde başta, matbaa mürekebi, kuru temizleme işlemleri, çeşitli boya, lake, vernik ve yapıştırıcılar olmak üzere endüstride yaygın olarak kullanılmaktadır. Farelerde yapılan deneyler bu maddenin kanserojen olduğunu ortaya çıkarmıştır.

Benzen: Çok sık kullanılan bir solventtir. Gazyağı, mürekkep, deterjan, boya, plastik ve kauçukta bulunur. Benzen, deri ve gözleri tahriş eden bir maddedir. Bazı testlerde kromozom bozuklukları ve kanser yapıcı (lösemi) etkisi olabileceği de gösterilmiştir. Ani olarak yüksek miktarda benzen soluyan insanlarda bilinç kaybına, felçlere ve karaciğer ve böbrek hasarına kadar giden değişiklikler meydana geldiği gibi, benzenin uzun süre çok düşük düzeylerde bile olsa solunması baş ağrısı, iştahsızlık, baş dönmesi, sinirlilik ve psikolojik bozukluklara ve hatta kansızlığa bile neden olabilmektedir.

Formaldehit: Her ev ortamının havasında bulunabilecek bir gazdır. Sigara dumanından, borusuz katalitik ve gazyağı yakan sobalara, boyalardan kaplama ürünlerine, tutkal, yapıştırıcı ve boya soyuculara kadar sayısız malzemede formaldehit tek başına ya da diğer kimyasal maddelerle birlikte bulunur. Hatta, uzun süreli ütü kalitesi sağlamak için bazı giysi ve kumaşlarda bile formaldehit eklenmektedir.

Formaldehit, göz, burun ve boğazı tahriş eden bir maddedir. Astım krizlerine neden olabildiği gibi, uzun süre soluyanlarda gırtlak kanseri riskini artırmaktadır.

Yılbaşı yaklaşıyor. Bir arkadaşınıza hediye vermek istiyorsanız, herhangi bir çiçeği değil, devetabanı, paşakılıcı, kurdela gibi evlerin havasını temizleyen bitkilerden birini tercih edebilirsiniz.

Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta
Cerrahpaşa Tıp Fakültesi
Göğüs Hastalıkları Bölümü Öğretim Üyesi