Serebral Palsi (SP)

Halk arasında beyin özürlü ya da spastik çocuklar olarak bilinen SP doğum öncesi, doğum sırası veya doğum sonrası bebeğin beyninde meydana gelen hasar sonucu oluşan, çocukta hareket bozukluklarının yanı sıra zihinsel gerilik, havale, görme, işitme, konuşma, algılama ve davranış bozukluklarına neden olabilen bir durumdur .

SP ilerleyici değildir, ancak çocuk sinir sistemindeki bir hasar ile gelişmek zorunda olduğu için belirtiler yaşantısıyla beraber değişiklik gösterir.

Bu nedenle erken tanı, hastalık kalıcı şekil bozukluklarına neden olmadan tedaviye başlanması açısından büyük önem taşır.

a) Nedenleri
Doğum öncesi nedenler: Anne baba arasında akrabalık, kan uyuşmazlığı, annenin hamileliği sırasında özellikle ilk 3 ayda geçirdiği enfeksiyöz hastalıklar (kızamıkcık, suçiçeği gibi), aldığı bazı ilaçlar veya geçirdiği kazalar.

Doğum sırasındaki nedenler: Erken veya zor doğum, doğum sırasında bebeğin oksijensiz kalması, anneye verilen narkoz.
Doğum sonrasındaki nedenler: Beyni etkileyen düşmeler, kazalar, ateşli hastalıklar, zehirlenmeler, tümörler.

b) Belirtileri
Beyindeki hasarın yeri ve şiddetine göre kaslarda aşırı kasılma veya gevşeklik gözlenebilir. SP’de erken belirtiler aylara göre şöyle özetlenebilir:

1 aylık bebekteki belirtiler

• Devamlı sessiz ve uyuşuk olması,
• Emme bozukluğu,
• Israrlı kusma,
• Etraftan gelen uyarılara cevap vermeme,
• Havalelerin olması.

3 aylık bebekteki belirtiler

• Sırtüstü, baş ve topuklar üzerinde yay gibi sert bir şekilde durma,
• Normalde gülmeye başlayan yüz ifadesinin yokluğu.

4 aylık bebekteki belirtiler

• Baş kontrolünün olmaması,
• Parmakların bükülü durması,
• Gözlerde şaşılık.

8 aylık bebekteki belirtiler

• Dönme ve oturma aktivitelerinin olmaması,
• Ellerini yeterli kullanamaması,
• Tekme atarken iki bacağını birden düzleştirmesi,
• Uzun oturma pozisyonunda bacakların ayrılmaması, çapraz durması.

10 aylık bebekteki belirtiler

• Emeklemenin olmaması veya emeklerken iki ayağını birden çekerek sıçraması,
• Tutunarak ayağa kalkmada bozukluk,
• İsmi ile çağrılınca tepki göstermemesi,
• Ağızdan fazla miktarda salya akması,
• Verilen yiyeceği almaması veya ağzına götürmemesi.

1 yaşındaki bebekteki belirtiler

• • Tutunarak yürüyememesi
• Parmak ucunda ya da bacaklarını çaprazlayarak yürümesi

Eğer çocuğunuzda bu tür belirtiler varsa en kısa sürede doktora başvurunuz.

c) Tedavisi
Serebral Palsi’li bir çocuğun oturma, yürüme gibi hareketlerinde bağımsızlığa ulaşabilmesi için rehabilitasyona ihtiyaç vardır.

Serebral Palsi’de çok değişik sorunlar görüldüğü için tedavi yöntemleri de farklılık göstermektedir.

Serebral Palsi’de tedavi 3 grupta incelenir:
İlaç Tedavisi: Hastalığı ilaçla tedavi etmek olanaksızdır. Sadece kasılmaları bir miktar azaltmak veya havaleleri kontrol altına alabilmek için ilaçlar verilebilir.

Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon: Rehabilitasyonun amacı; çocuğun kollarını ve bacaklarını normale yakın kullanabilmesini sağlamak, uygun cihazlar ile ayakta durması veya yürümesini sağlayarak bağımsızlığını artırmaya çalışmak, anlaşılabilir konuşmayı öğretmek ve çocuğa olanaklar içinde normale yakın görünüm kazandırmaktır.

Cerrahi Tedavi: Sinirlere, kaslara veya kemiklere yönelik olabilir. Cerrahinin etkisinin sınırlı olduğu ve her hastaya uygulanamayacağı, bazı durumlarda cerrahinin faydadan çok zarar getireceği unutulmamalıdır. Cerrahi tedavi uygulanan çocuklarda mümkün olan en kısa sürede hareketliliğin kazandırılması önemlidir.

d) Öneriler
Her hastalıkta olduğu gibi SP’de de korunma prensipleri bilinmelidir, Koruyucu önlemler doğum öncesinde, doğum sırasında veya doğumdan hemen sonra alınmalıdır.

Tedavide en önemli rolü aile üstlenir. Bu nedenle aileler en erken devreden itibaren tedavi sürecinde yer almalı ve bu konuda çalışan sağlık ekibi ile işbirliğinde olmalıdırlar.