Beyin Anevrizmaları

Beyin damarlarının duvarındaki kas tabakasının zayıflığından dolayı damarda oluşan balonlaşmaya beyin anevrizması denir. Bu balonlaşma damar duvarında incelme ve zayıflamaya neden olur. Bu damarın zayıfladığı bu yerden yırtılması sonucunda beyin kanaması oluşur. Beyin anevrizması her yaştaki kişilerde görülebilir, ancak çoğu 35 ila 60 yaşları arasındaki kişilerde keşfedilir. Kadınların anevrizmaya yakalanma olasılığı erkeklere oranla biraz daha azdır.

Anevrizmalar yapı itibarı ile damar duvarının doğuştan zayıf olduğu noktalarda, genellikle de damarın daha küçük dallara ayrıldığı noktalarda oluşur. Damar duvarının zayıf olduğu noktada damar içi basınç (tansiyon) nedeniyle her kalp atımında damar duvarı zayıf noktadan dışarı doğru bombeleşerek baloncuk oluşur. Baloncuk duvarı, basınca dayanamadığı anda da patlar, patlama ya kendiliğinden olur ya da eforla oluşur.

Doğumda mevcut (konjenital) değildirler. Bununla birlikte, bazı kişilerde anevrizma gelişmesi yönünde bir yatkınlık olabilir. Bir anevrizmanın varlığı %15-20 oranında bir ya da daha fazla sayıda anevrizma olma olasılığını artırmaktadır

Anevrizma oluşumu için risk faktörleri nelerdir?

• Hipertansiyon (kan basıncındaki ani artış) varsa beyin anevrizması olma riski artar.)
• Sigara kullanımı
• Travmatik kafa yaralanmaları
• Enfeksiyona bağlı Oral Kontraseptifler
• Alkol (Şüpheli)
• Kokain Ailesel (eğer aile bireylerinden birinde veya daha fazlasında beyin anevrizması
• Bazı genetik veya kalıtsal hastalıklar rahatsızlıklar
• Böbreklerde ve muhtemelen diğer organlarda çok sayıda kistin ortaya çıktığı polikistik böbrek hastalığı
• Aort atardamarının doğuştan dar olması (koarktasyon)
• Marfan sendromu ve Ehler-Danlos sendromu gibi bağ dokusu bozuklukları

BELİRTİLERİ

Beyin anevrizmaları asemptomatik veya semptomatik olabilirler. Küçük ve yırtılmamış bir anevrizmanın sıklıkla bir semptomu da yoktur. Bazen anevrizmalar küçük bir damar yırtığından kanar. O zaman beyin içine çok az miktarda kanama olur. Bazen de yırtık çok büyük olur; bu durumda çok daha ciddi bulgular ve hatta ölüm oluşabilir. Ruptürüne bağlı kanama veya büyük anevrizmalarda kitle etkisi ile belirti verebilir.

Anevrizma ruptüre olduğunda (patladığında) çeşitli semptomlarla belirti verebilir. Bunlar;

• Ani başlayan ve daha önce hiç hissetmediği kadar şiddetli baş ağrısı (en sık)
• Bulantı ve kusma
• Ense sertliği
• Işığa karşı hassaslık
• Nöbet
• Bilinç yitimi

Küçük anevrizmaların genellikle semptomları yoktur. Anevrizma büyüdükçe, baş ağrılarına veya lokalize (bölgesel) ağrılara neden olur. Eğer bir anevrizma çok büyürse normal beyin dokusu veya yandaş sinirlere bası yapabilir. Bu bası görmede zorluklara, kol veya bacaklarda his ve kuvvet kayıplarına, hafıza ve konuşma problemlerine veya nöbetlere yol açabilir.

Anevrizmanın patlaması kısa süre içinde ölüm tehlikesi taşıyan bir hale gelebilir ve vakit geçirmeden tıbbi yardım alınmasını gerekli kılar. Teşhis için yapılacak ilk iş bir nörolog ya da beyin cerrahisine müracaat etmektir. İlaçsız olarak çekilen ilk beyin tomografisi kanama olup olmadığı konusunda yeterli bilgiyi verir. İkinci aşamada beyin anjiografisi veya son yıllarda kullanıma giren BT angiografi mutlaka yapılmalıdır.

Kanamayı takiben beyinde kalıcı bir hasar veya ölüm riski mevcuttur ancak yine de bazı hastalar son derece hafif bulgularla da bu durumu atlatabilirler. Eğer yırtılmış bir anevrizma tedavi edilmezse her zaman devam eden yeniden bir kanama riski mevcut olacaktır. Bir anevrizma kanadığı zaman kalıcı nörolojik problemlerin oluşma riski vardır. Bazı insanlarda hafif etkiler olabilir. Eğer yırtılmış anevrizma tedavi edilmezse devam eden yeniden kanama riski her zaman olacaktır.

TEDAVİ

Anevrizmaların tedavisi cerrahidir. Ancak buradaki önemli olan nokta anevrizmaya kanama olmadan müdahale etmek, ya da hiç değilse birinci kanamadan sonra hastanın genel durumu uygunsa ameliyatını yapmak şarttır. Ameliyat mikro şirürji uygulanarak yapılmaktadır. Son yıllarda endovasküler girişim de başarıyla uygulanmaktadır.

Cerrahi tedavi:

Beyin anevrizmalarına ilk kez "klip" uygulaması 1937 yılında yapılmıştır. 1960'larda klip çeşitlerinin artması ve beyin cerrahisinde mikrocerrahi yöntemlerin kullanılmaya başlanması, beyin anevrizmalarında cerrahi tedaviyi altın standart konumuna getirmiştir. Buna rağmen cerrahi klipleme ameliyatları büyük ve zor ameliyatlar sınıfına girmektedir. Klipleme işlemi kraniotomi (kafatasının bir parçasının çıkartılması) yoluyla yapılır. Kraniotomi ile açılan yoldan beyin ve beyin damarlarına ulaşılır, anevrizma bulunur. Bu aşamada anevrizmanın boynuna (tabanına) küçük bir metal (genellikle titanyum) klip uygulanır. Bu klipler yerleştirildiklerinde damardan anevrizmanın içine doğru olan kan akımını keserler. Cerrahi sırasında hastaya genel anestezi uygulanır. Eğer cerrahi sırasında veya sonrasında herhangi bir komplikasyon olmamışsa hastaların çoğu hastanede 4–6 gün kadar kalır ve birkaç hafta veya ay içerisinde tamamen iyileşmiş olur.

Endovasküler tedavi:

Beyin anevrizmalarının tedavisinde endovasküler tekniklerin kullanılmasına 1970'lerde başlanmıştır. Ancak kullanılan malzemenin 1980'lerdeki gelişimi ve daha sonra 1995'de ABD'de onayalmasıyla bu teknik daha yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. Anevrizmanın içerisini doldurmak için kullanılan değişik materyaller vardır. En sık kullanılanları koillerdir- uzun çok ince, kıvrılmış tel huzmeleri, gitar teline benzerler ancak telefon kabloları gibi esnektirler. Anevrizmanın içine yerleştirilen yay buradaki kan akımını bozar. Yavaşlayan kan akımının sonucunda burada büyük bir kan pıhtısı oluşur. Oluşan pıhtı ile tıkanan anevrizma kapanır ve yırtılıp kanayamaz. Endovasküler yay uygulamasının uzun süreli kalıcılığı henüz bilinmemektedir. Ayrıca bütün anevrizmalarda yay uygulaması için uygun değildir.

Hem klipleme hem de endovasküler uygulaması sırasında ortaya çıkabilecek en tehlikeli durum anevrizmanın yırtılması ve beyin içine kanama olmasıdır. Bu olayın ne sıklıkla görüldüğü kesin olarak bilinmemekle birlikte her iki işlem için de yaklaşık olarak %2-3'lük bir orandan söz edilebilir. Her iki işlem sırasında da ortaya çıkabilecek olan anevrizma yırtılmasına müdahale açık beyin ameliyatları ile yapılır

HAZIRLAYAN; Prof Dr Mustafa BOZBUĞA