Şeker hastalığına bağlı sinir hasarları
Tıp dilinde diyabet şeker hastalığı anlamına gelir. Şeker hastalığı sürekli ve tedavi edilmesi gerekli bir hastalıktır. Devamlı bir hastalık olması takibi vücutta diğer sistemleri etkileyecektir.
Ben şeker hastalığının nörolojik etkilerinden ve bunlardan en çok görüleni diyabetik nöropati yan, şeker hastalığına bağlı sinir hasarlarından özellikle de bacağın sinir hasarlarından kısaca bahsedeceğim.
Diyabetik nöropati: Gelişmiş ülkelerdeki en sık görüleni nöropati ( sinir hasarına bağlı gelişen semptomlar) nedenidir ve kaza sonucu oluşmayan ayak kesilmelerinin %50 ve % 75 inden sorumludur. 5-10 yılı geçmiş şeker hastalarında diyabetik nöropatiye % 50 den fazla oranda rastlanır.
Şeker hastalarında oluşabilen nöropatide sinirde hassas ve buna bağlı duysal yani ağrı ve ısı algılamasında bozulmalar görülür. Bu yakınmalar genelde her iki bacağın alt bölgelerinde ayak ile dizin altına kadar olan bölgeden başlar, aynı şekilde ellerde de elin alt tarafında yani el ile bilek bölgesinde görülür.
Hastalar genelde çorap giymiş gibiyim veya eldiven giymiş diye kendilerini ifade ettikleri için bu duyu kusuru tıp kitaplarında eldiven-çorap tarzı duyu kusuru olarak adlandırılır. Zaman içinde bu belirtiler tüm vücuda yayılabilir. Bu duyu kusurunun yanında aşırı ağrı tarifi tam ifade edilemeyen ve rahatsız edici yanmalar tabloya eşlik edebilir.
Bu belirtilerinde yanında sinir hasarına bağlı olarak idrar yapma bozukluğu, cinsel aktivitede azalma, terleme bozuklukları ve çarpıntılar vs görülebilir.
Diyabet hastalarında ayak bakımı ihmale gelmez. Yukarıda bahsettiğim gibi diyabet kontrolü iyi olmazsa ayakta yanma, uyuşma, his kaybı ve ağrı oluşur. Bu tabloya ayağı besleyen damarlarda daralma veya tıkanıklığın eklenmesiyle bacaklarda iyileşmeyen yaralar ayağını fark edememe hatta ayağın kesilmesine kadar giden tablolar oluşabilir.
Peki diyabetik ayak nasıl oluşur? Ayakta his kaybı olunca ayak çok sıcak veya çok soğuğa algılayamaz. Bazı hastalarda çok sıcak algılanmadığı için ayakta bir takım yanıklara rastlarız çünkü hasta sıcak cisimleri örneğin kaloriferin sıcaklığını fark edemez ve rahatça sıcak ortama bacaklarına koyar.
Bazı hastalarda ise ayakkabıdaki küçük çivi veya yoldaki cam kırıkları veya kıymıklar hastanın ayaklarına batar ve hastalar bunu fark edemez. Tüm bu hadiselere bağlı oluşan beslenme kusurundan dolayı ayaklara iyi kan gitmediği için hızla büyür, aylarca iyileşmez ve bir süre sonra hastayı tehdit edebilir. Kangrene dönüşebilir ve kesilebilir. Bu nedenle şeker hastalarında ayaklar üzerinde önemle durulması gerekir. Aslında ayak yaraları veya kangrenden korunmak için alınan küçük önlemler büyük felaketleri önler.
Diyabetik nöropati özellikle iyi kontrol altına alınmayan diyabetliler de çok sık görülür.
Her şeker hastasının sinir etkilenmesi ne oranda olur?
Şeker hastalarının belli aralıklarla bir nörologa gidip muayene olmaları ve gerekirse EMG denen yöntemle ayak veya diğer sinirlerinde bir hasar olup olmadığını tespit ettirmeleri bu duruma göre tedbir almaları gerekir.
Her hastalıkta olduğu gibi bu hastalıkta etkin kılar. Nöroloji uzmanları bu hastalığı kolayca tanır ve tedbirini alabilir.
Şeker hastalığı ayak sinirleri dışında tabi ki sinirleri de etkiler ve başka nörolojik belirtilerde yapar. Ben bu yazımda sadece diyabetik ayak konusuna çok kısa değindim. Erken doktora başvurmak, idrar yapma bozukluğu cinsel işlevde bozukluk, terleme bozukluğu sinir basıları vs gibi diğer semptomları da kontrol altına alabilir.
Doç. Dr. Serdar Dağ
Nörolog
