Diz Sağlığı
Vücut eklemlerimiz içinde vücudumuzun yüküne en çok maruz kalan eklemlerimizin başında diz eklemi gelmektedir.
Dik durarak yürümemizi sağlayan bir kilit eklemdir. Bu yüzden de en çok zorlanmaya yıpranmaya açık olan eklemdir.
Taşıdığı önem nedeniyle aynı zamanda vücudun en komplike ve sağlam eklemlerindendir.
Diz eklemi insan mobilizasyonu açısından da en önemli eklemdir. Diz eklemindeki problemler nedeniyle yürüme kapasitesi azalmış, insan genel mobilizasyonu azalmış demektir. Hareketsizlik, kilo ve hızlı yaşlanmaya, yaşam kalitesinin bozulmasına sebeb olur.
Diz eklemi, yaşlanmayla birlikte ilk önce belirti vermeye başlayan eklemdir.
Eğer genetik olarak yatkınlığınız varsa, yani ailenizde diz eklemlerinde aşınma ve yıpranma nedeniyle ( yani kireçlenme ) sorun yaşamış, yaşlı bireyler varsa sizde aday olabilirsiniz ve şikayetler erken yaşta başlayabilir.
Genetik olarak,eklemlerinde erken dönemde başlayan (40 lı, 50 li yaşlarda) ilerleyici şekilde aşınma ve yıpranmaya neden olan eklem rahatsızlığına osteoartrit (yani kireçlenme) denilmektedir.
Bu hastalıkta eklem kıkırdağı yavaş yavaş aşınmaya başlar. Eklem yüzeyinin kayganlığını sağlayan sıvının üretiminin giderek azalması, eklem üzerine binen yükler, bu yıpranmayı daha da hızlandırır. Bunun sonucunda ağrı,hareket kısıtlanması, eklemde şişme gibi şikayetler ortaya çıkar. Diz eklemini en fazla yük altında bırakan vücut kilosudur. Bu açık bir şekilde ispatlanmıştır. Uzun süre ayakta kalarak çalışmak, ağır kaldırmak, günlük yaşamda sürekli merdiven inip çıkmak diz eklemlerini zorlayan aktivitelerdir. Uzun süreli oturmak ve aktivite azalması, kilo almakla beraber, kasların zayıflayıp dokuların kısalmasına neden olur. Bu da yine eklemin zaman içinde zorlanması ve aşınmasını hızlandırır.
Eğer yaşlılık döneminde, daha hareketli ve ağrısız bir hayat geçirmek istiyorsak en özen göstermemiz gereken eklemler bence dizlerimizdir. Diz eklemlerimizi koruyarak,kullanım ömürlerini uzatmamız, erkenden aşırı yıpranmasını önlemeliyiz.
En önce zorlanan diz kapağı eklemidir. Diz kapağı eklemi yıpranma belirtileri önceleri çok fazla rahatsızlık vermez, bu yüzden hasta tarafından gözardı edilebilir.
1- Uzun süre oturunca kalkarken dizde tutulma hissi veya bacağı uzatma , hareket ettirme ihtiyacı
2- Çömelip kalkarken, merdiven inip çıkarken dizlerden çıtırtı sesleri gelmesi
3- Zaman zaman dizde takılma, tutulma hissi
4- Yokuş,merdiven inip çıkarken zorlanma, boşalma hissi veya hafif ağrılar.
Dizin ön kısmında hissedilen bu rahatsızlıklar diz kapağı ekleminde aşınma başladığının belirtileridir.
Bu dönemde yapılacak rehabilitasyon programı hem tedavi edici hem de ileriye dönük koruyucu olacaktır.
–Aşırı kiloların verilmesi, tabiki tartışma götürmez bir konudur.
–Genç hastalar için, ileriye dönük oldukça önemli bir risk faktörüdür.
Rehabilitasyon programında;
–Hastanın bacak kaslarını kuvvetlendirme, germe egzersizleri, denge egzersizleri
–Varsa ayak mekanik bozuklukların giderilmesi
–Günlük yaşamda dizleri koruyarak kullanılmasının öğretilmesi yer almalıdır.
–Bu rehabilitasyon programının yoğunluğu azaltılarak günlük yaşam içinde devamı sağlanmalıdır.
–En kolay ve ucuz olan ve en doğrusu halen sağlıklı olan dizlerimizi korumak, güçlü ve esnek tutmaktır.
–Sağlığını kaybetmiş eklemi tamamen normale döndürme sansımız çok azdır.
Dizlerini korumak için yapmanız gerekenler
–Yüksek topuklu ayakkabı giymekten kaçının
–Çok fazla merdiven inip çıkmaktan kaçının, düz yolda yürümekte sakınca yoktur.
–Dizleri altınıza alıp oturmaktan, alışkın değilseniz bağdaş kurup oturmaya çalışmaktan kaçının
–Bacak kaslarını güçlendiren ve esnekliğini sağlayan 3- 4 önemli egzersizini öğrenip düzenli olarak yapma alışkanlığını edinin.
–Kilonuzu ideal ölçülerde tutmaya çalışın.
Dr. Vildan Çerçi
