Erkeklerde Osteoporoz
Osteoporoz Nedir?
Günümüzde "toplum sağlığı sorunu" olarak adlandırılan süregelen hastalıklar- dan birisi olan OSTEOPOROZ; kemik çatısında zayıflama, kemiğin iç mimari yapısında bozulma ve kırılganlığında artma ile karakterizedir. Hiçbir belirti vermeden sessiz bir şekilde ilerleyebildiği gibi sırt, bel omurlarında veya kalçada ağrı ile ortaya çıkabilir. Osteoporozda en önemli sorun kalça kırıklarıdır, çünkü her kalça kırığına hastanede yatırılarak bir operasyon uygulanması gerekmektedir. Kırık kalçaya plak, çivi veya protez konması ve daha sonra da aktif bir rehabilitasyon programı uygulanması tedavinin esasını oluşturur. Kırıklar sırt, bel omurlarında ya da el bileğinde görülebilmektedir.
Osteoporoza bağlı olarak gelişen ağrı ve hareket kısıtlılığı sonucunda kişinin "yaşam kalitesi" bozulmakta ve ayrıca hastalığın tedavi maliyetinin yüksek olması nedeniyle ekonomik açıdan ciddi bir sorun halini almaktadır.
Osteoporozun erkeklerde kadınlara oranla nadir görülmesinin nedenleri:
- İskelet gelişimi sırasında kemik kütlesi kadınlara oranla daha fazladır.
- Erkeklerde kadınlardaki gibi kemik yıkımı yapan menopoz benzeri bir olay yaşanmamaktadır.
- Erkeklerin yaşam beklentileri kadınlara oranla daha kısadır.
Erkeklerde yaşlanmaya bağlı olarak cinsiyet hormonu, büyüme hormonu vb. hormonların azalması kemik yapımında azalmaya, kemik yıkımında ise artmaya neden olmakta ve zayıflayıp direncini yitiren kemikler hafif bir zorlanma ile kırılabilmektedir.
Osteoporoz açısından risk faktörleri nelerdir?
- Asya ırkına mensup olmak - İnce vücut yapısı
- Hareketsiz yaşam
- Cinsiyet hormon bozukluğu
- Aşırı alkol kullanımı
- Osteoporoz yapan kortizon, heparin, tiroid hormonu, antiepileptik vb. ilaçların kullanımı
- Uzun süren felç, kırık gibi durumlara bağlı olarak hareketsiz kalmak
- Kalsiyumdan fakir beslenmek
- Mide veya barsak operasyonu geçirmiş olmak
- Aile fertlerinde osteoporoza bağlı kırıkların olması
- Süregen olarak ve fazla miktarda sodyum, protein, fosfor ve kafein tüketimi
Erkeklerde osteoporoz sıklıkla bazı hastalıklara ve bazı ilaçların uzun süre yüksek dozda kullanımına bağlı olarak gelişmektedir.
İleri tetkik ve dikkatli izlem gerektiren gruplar:
- Daha önce kırık geçirmiş erkekler
- 70 yaşın üzerindekiler
- Osteoporoz ve düşme açısından risk altında olan erkekler
Osteoporoza neden olan hastalıklardan örnekler:
- Hormonal bozukluklar:
Hipogonadizm, Cushing Hastalığı, Hiperparatiroidi, Hiperprolaktinemi Akromegali, İdiopatik hiperkalsiüri, Diabetes Mellitus
- D vitamini yetmezliğine bağlı osteomalazi
- Malign Hastalıklar
Multipl myeloma, myelo-Lenfoproliferatif hastalıklar,
Yaygın kemik metastazları,
- Bazı ilaçların yüksek dozda uzun süreli kullanımı
- Genetik bağ dokusu hastalıkları
Osteogenesis İmperfekta, Ehler-Danlos Sendromu, Marfan Sendromu,
Homosistinüri
- Diğer hastalıklar
Sarkoidoz, Gaucher Hastalığı, Yetişkin ipofosfatezisi, Hemoglobinopatiler,
- Süregen romatizmal hastalıklar
Romatoid Artrit -
Uzun süren hareketsizlik
Felçler
- Beslenme bozuklukları - yetersizlikleri
Osteoporoz tanısı nasıl konur?
Osteoporoz bel, sırt veya kalçada ağrı yanında sırt omurlarında kırılma veya çökmeye bağlı boyda kısalma gibi belirtiler verebilir. Hiçbir belirti vermeden sessizce ilerleyerek aniden gelişen bir kırıkla da kendisini gösterebilir.
Osteoporozlu kişilerde diş ve dişeti hastalıkları sık görülmektedir.
Erkeklerde osteoporozdan şüphe edilen durumlarda önce kişinin risk altında olup olmadığı ayrıntılı bir sorgulama ile irdelenir, daha sonra da fizik inceleme yapılır.
Direkt radyolojik değerlendirme ve kemik yoğunluk ölçümleri yanında kan ve idrar incelemeleri ile hem kişinin başka bir hastalığı olup olmadığı, hem de kemik yıkımının hızlı mı yavaş mı olduğu saptanır.
Erkeklerde osteoporozdan korunma ve tedavi ilkeleri
- Kemik yoğunluğunun artırılması için:
Ergenlik döneminden önce egzersiz
Kalsiyumdan zengin diyet
İdeal vücut ağırlığının sağlanması
Sigara kullanımından kaçınılması
- Yetişkin dönemde kemik kaybının önlenmesi için:
Egzersiz (Kemik yapan hücrelerin faaliyetini artırır, hareket hızı korunacağından düşmelerin hızı ve şiddeti azalır)
Kalsiyum desteği
Sigara ve alkol tüketiminden kaçınılması
Cinsiyet hormonu ile ilgili hastalıklar varsa saptanması
- Azalmış kemik mineral yoğunluğunun artırılması için:
Cinsiyet hormon bozukluğunun uygun hormonla tedavi edilmesi
Vitamin D eksikliği varsa giderilmesi
Uygun kalsiyum tedavisi Kemik yıkımını durduran veya kemik yapımını artıran ilaç tedavisi verilmesi
HER OSTEOPOROZ HASTASI AYRI BİRER OLGU OLARAK ELE ALINIR VE TEDAVİ PLANI KİŞİYE ÖZEL OLARAK HAZIRLANIR.
TÜM OSTEOPOROZ İLAÇLARI HEKİM ÖNERİSİ İLE VE HEKİM KONTROLÜ ALTINDA KULLANILMALIDIR.
DÜZENLİ OLARAK YAPTIRILAN KONTROLLER; HEM KULLANILAN İLACIN ETKİNLİĞİNİ SAPTAMADA, HEM DE OLASI YAN ETKİLERİNİ ERKEN DÖNEMDE BELİRLEMEDE YARARLIDIR.
OSTEOPOROZ ÖNLENEBİLİR
Prof. Dr. Yeşim GÖKÇE – KUTSAL
Kaynak : Osteoporoz ile yaşam derneği
