Kornea nakli soru ve cevaplar
Kornea tabakasında görülen hastalıkların tedavisinde sıklıkla başvurulan yöntemlerden biri de kornea nakli. Halk arasında "göz nakli" olarak bilinen kornea nakli, birçok kişi için yeniden görme umudu. Gözün en ön kısmında yer alan korneayı etkileyen hastalıkların tedavisinde başvurulan etkin bir yöntem olan keratoplasti (kornea nakli) ile ilgili merak edilen 10 soru...
Kornea nedir
Gözün en ön kısmında yer alan, ışığı odaklama ve bu organı dış etkenlerden koruma görevleri olan eğimli saydam tabakaya kornea adı verilir. En önemli kırıcı mercek olan kornea, görme işlevinde de büyük rol oynar.
Kornea hastalıkları nelerdir?
Kornea tabakasında keratit, keratokonus ve kuru göz sendromu görülebilir. Korneanın iltihaplanması durumuna keratit adı verilir. Keratitin birden fazla çeşidi ve nedeni bulunur. Hastalık tedavisinde erken tanı konması büyük önem taşır. Keratokonus ise korneanın ilerleyici incelme ve sivrileşmesiyle ortaya çıkar. Hastalar genellikle ergenlik döneminde başlayan hastalıktan 20'li yaşlarda haberdar olur. 20-40 yaş arasında ilerleme gösteren bu rahatsızlıklar, 40 yaşından sonra durağan döneme girer. Günümüzde keratokonus hastalığı Batı toplumlarında her 2 bin kişiden birinde görülür ve sıklığı her geçen yıl daha da artar. İlerleyen miyop ve astigmat, kornea incelmesi ve sivrileşmesi ile belirti vermeye başlayan hastalığa, çok özel tetkiklerle erken dönemde teşhis konulabilir. Gözyaşı eksikliğine bağlı olarak gelişen kuru göz sendromu da kornea rahatsızlıkları arasında sayılır. Gözde batma, kızarıklık ve yabancı cisim hissi ile belirti verir.
Tedavide hangi yöntemler kullanılıyor
Bu hastalıklar ile kalıtsal birçok rahatsızlık etkin ve başarılı şekilde tedavi edilebilir. Tedavi seçenekleri medikal tedaviden başlayıp lazer tedavisi ve kornea nakli denilen keratoplastiye kadar uzanır.
Kornea nakli neden yapılıyor, kornea nakli hangi durumlarda gerekli
Kornea nakli; görmeyi artırmak (optik), kornea hastalığını tedavi etmek (terapötik), göz bütünlüğünü korumak (tektonik) ve dış görüntüsünü düzeltmek (kozmetik) amacıyla yapılır. Keratoplasti en sık, görme keskinliğini artırmak amacıyla gerçekleştirilir. Korneanın şeffaflığını bozan enfeksiyonlara bağlı skar dokuları ve damarlanmalar; korneada madde birikimleri ile ortaya çıkan distrofiler; göz içi cerrahiler sırasında veya kalıtsal bir hastalık olarak ortaya çıkan endotel yetmezlikleri gibi sorunların yanı sıra kornea saydamlığının bozulması, en fazla rastlanan kornea nakli nedenleri arasında yer alır. Ayrıca korneanın incelmesi ve düzgün oval şeklinin bozularak konikleşmesi (keratokonus), özgün antimikrobiyal tedaviye cevap vermeyen keratitler, kazalar sonrası bütünlüğünün bozulması veya korneanın opaklaşması ile dış görüntü sorunlarının oluşması durumunda da kornea nakli gerekebilir.
NAKİL İÇİN UYGUN TABAKA KİMDEN, NEREDEN ALINABİLİR?
Kornea dokusu, ülkemizde belli merkezlerde kurulmuş olan göz bankalarından temin edilir. Bu merkezler, kornea dokusunu kadavradan temin etmek, uygun besleyici ortamlarda saklamak, alınan dokunun nakle uygun olup olmadığını belirlemek ve doku nakli yapılacak merkezlere ulaştırmakla yükümlüdür. Kornea, çeşitli nedenlerle hayatını kaybeden ancak korneası sağlıklı yapıda olan kişilerden alınır. Ancak kullanılabilmesi için kişinin ölüm nedeninin bilinmesi gerekir. Nakil yapılacak kişiye herhangi bir hastalık geçmemesi için vericinin kanında AIDS, Hepatit gibi bulaşıcı hastalıklara yol açan mikroorganizmaların varlığı araştırılır.
AMELİYAT NASIL GERÇEKLEŞTİRİLİYOR? GÖRME KAYBI OLAN HERKES, KORNEA NAKLİNDEN FAYDA SAĞLIYOR MU?
Nakil öncesi kişinin görme potansiyeli değerlendirilir. Şaşılık, göz tembelliği ya da göz tansiyonu, retina ve göz siniri hastalıkları, viral hastalıklar araştırılır. Kornea nakli ameliyatı çoğunlukla genel anestezi altında yapılır. Mikroskop altında, yuvarlak özel bir bıçak ile, hastanın bulanık korneasının merkezinden 7,5-8 mm çapında bir pencere çıkarılır ve kadavradan alınan şeffaf kornea dokusu uygun boyutta kesilerek bu bölgeye dikilir. Eğer hastanın kataraktı varsa, kornea nakli sırasında kataraktı da alınabilir. Kişinin nakilden fayda görebilmesi içinse gözün, kornea dışındaki tabakalarının sağlam olması gerekir. Retinada (görüntüyü algılayan ve beyne gönderen tabaka) bir sorun ya da hasar varsa hasta nakilden fayda görmez. Bunun yanı sıra göz tansiyonu, damar tıkanıklıkları ve göz içi kanaması olan kişiler de bu ameliyatlardan yeteri kadar yararlanamaz.
AMELİYAT YÖNTEMLERİ NELER?
Kornea nakli ameliyatı genellikle iki şekilde yapılır. Penetran keratoplasti yönteminde verici korneanın tüm katmanları, alıcı korneaya nakledilir. Lameller keratoplastide ise korneanın bir bölümü alınarak hastaya verilir.
AMELİYATIN RİSKLERİ VAR MI?
Hiçbir cerrahi girişim risksiz değil. Bu nedenle çok nadir olmakla birlikte oluşabilecek istenmeyen sonuçlar arasında enfeksiyon, göz içi basıncının artması (glokom), göz merceğinin şeffaflığını yitirmesi (katarakt oluşumu) ve doku reddi sayılabilir.
DOKU REDDİ NASIL ANLAŞILIYOR, TEDAVİ EDİLEBİLİYOR MU?
Nakil yapılan hastanın gözlerinde kızarıklık, ışık hassasiyeti, görmede azalma ve ağrı, doku reddi olabileceğine dair belirtiler olarak sıralanır. Böyle bir durum varsa yani doku reddi gelişmişse hastaların yüzde 90'ında steroidli damla tedavisi ile başarılı sonuç alınır. Bu damlalar bağışıklık sistemini baskılayarak doku reddini önler. Doku reddi tedavi edilemezse, kornea naklini yinelemek gerekir.
HASTALARIN HEKİM VE HASTANE SEÇERKEN DİKKAT ETMESİ GEREKEN NOKTALAR NELER?
Kornea naklinin; altyapısı kuvvetli, tıbbi ekipmanı yeterli, son teknolojiye sahip cihazlar eşliğinde bu konuda uzman ekipler tarafından yapılması önem taşır.
