Dalak Büyümesi(Splenomegali)

Dalak Sağda mı Solda mı: Dalak karnın sol üst tarafında kaburgalar arasında midenin yanında yer alan küçük bir organımızdır.

Dalağımız normalde bizim yumruğumuz büyüklüğündedir. Bazen infeksiyonlar, kanser gibi çeşitli hastalıklar dalak büyümesine neden olur. Büyümüş dalağa splenomegali denir.

Dalak yumuşak gözenekli bir organ olduğu için kolay zedelenir. Dalağın önemli görevleri vardır. Yıpranmış yaşlı kan hücrelerini süzer. İnfeksiyonlara karşı koruyucu olan beyaz kan hücreleri dalakta olgunlaşır. Trombosit adı verilen pıhtılaşmayı sağlayan kan hücreleri dalakta depolanır.

Büyümüş bir dalağın işlevleri aksayabilir. Normal kan hücrelerini de süzebilir. Çok sayıda pıhtılaşma hücresi dalakta birikebilir. Dalakta biriken bu hücreler dalağın görevlerini engelleyebilir.

Dalak kendiliğinden hastalık durumlarında ya da kaza sonucu yırtılabilir. Bu durum çok ciddi ölümcül kanamalara neden olabilir.

BELİRTİLER
Genelde insanlar dalaklarının büyüdüğünün farkına varmazlar. Rutin bir muayene sırasında doktor tarafından fark edilir ya da herhangi bir nedenle yapılan ultrason ile anlaşılabilir. Dalak fazla büyümüşse karnın sol üst tarafında dolgunluk ağrı hissedilebilir.

Erken doyma hissi olabilir. Kansızlık, solukluk halsizlik olabilir. Büyümüş dalak görevlerini yapamadığı zaman sık enfeksiyon görülebilir. Dalak kanı depoladığı için kanama problemleri görülebilir. Eğer karnınızın sol üst tarafında ağrı, dolgunluk hissediyorsanız ve ağrı derin nefes almakla artıyorsa doktorunuza başvurun.

SEBEPLER:

Mononükleoz gibi virüs infeksiyonları, Bakteriyel infeksiyonlar, bakteriyal endokardit (kalbin iç zarının iltihabı) gibi durumlar, Sıtma gibi parazitlerin yaptığı hastalıklar, Karaciğeri etkileyen siroz gibi durumlar, Hemolitik anemiler (genç kan hücrelerinin parçalandığı hastalıklar), Lösemi gibi kan kanserleri, lenf kanserleri Metabolizma hastalıkları(Gaucher, Niemann-Pick), Dalağın karaciğerin toplardamarlarında basınç yüksekliği (portal ven trombozu) dalağın büyümesine neden olan başlıca temel sebeplerdir.

TANI
Doktor muayenesinde sol kaburga altında dalak ve çentiği ele gelir. Ancak en doğru şekilde görüntüleme yöntemleri ile gösterilir.

Ultrason ve tomografi ile dalak yapısı ve büyüklüğü ayrıntılı olarak değerlendirilebilir. Kitle varlığı araştırılır. Karaciğer fonksiyonlarını, kan hücre sayımını gösteren kan testleri yapılır. Bazen kemik iliği incelemeleri ile kan hücreleri değerlendirilir.(lösemi)

TEDAVİ
Antibiyotiklerle infeksiyonlar tedavi edilir. Kan kanseri, lenf kanseri ilaçlarla ve ışın tedavisi ile kontrol altına alınabilir. Eğer dalak büyümesine neden olan hastalık tedavi edilemiyorsa (hemolitik anemi gibi) dalak ameliyatla alınabilir.

İnsanlar dalak olmadan yaşayabilirler. Ancak bazı enfeksiyonlara karşı vücut dirençsiz kılar. Bu nedenle dalak ameliyatı öncesinde Pnömokok (zatüre) hemofilus influenza tip b(Hi b) meningokok aşısı (menenjit) yapılmalıdır. Ameliyat sonrası antibiyotik tedavisi verilebilir. Sıtma hastalığının yaygın olduğu bölgelere yolculuk yapmadan önce gerekli önlemler alınmalıdır.

Dalağınız büyümüşse yırtılma riskine binaen futbol gibi yakın temas (çarpışma ) riski olan sporlardan kaçınmalısınız. Dalağınızın yırtılmasını engelleyici önlemler için doktorunuza danışmalısınız. Mutlaka emniyet kemeri takmalısınız.
HAZIRLAYAN; Doç. Dr. Nurgül ŞAŞMAZ