Enerji içeceklerinin yararları ve zararları
Enerji içecekleri son yıllarda pek revaçta. Daha sonra çıkan ölüm haberleriyle popülerlikleri tepetaklak oldu olmasına ama hızlı bir şekilde geri döndüler. Peki, enerji içecekleri sağlık için gerçekten de zararlı mı? İşte enerji içeceklerinin içerdikleri katkı maddeleri ve bu maddelerin insan vücudunda gösterdiği reaksiyonlar…
Eskiden enerji içeceği nedir bilmezken, piyasada bir anda enerji içeceği adı altında satılan içecekler türedi. İçerdikleri yüksek miktardaki kafeinle dikkat çeken bu içecekler hakkında pek çok haber yapıldı, öldürücü bile olabildikleri söylendi. Peki, enerji içecekleri gerçekten de zararlı mı?
Enerji içeceği nedir?
Enerji içecekleri, dayanıklılığı ve fiziksel performansı arttırmak fikrinden yola çıkılarak üretilmiş içeceklerdir. Bazı enerji içecekleri özellikle atletler için üretilmiştir, ama çoğu genel kullanıma yöneliktir.
Temel içerik maddeleri nelerdir?
Enerji içeceklerinin temel maddeleri kafein, taurin ve glukuronolaktondur. Piyasaya çıkan bazı yeni ürünler, haşhaş tohumu özü veya efedrin de içermektedir.
Taurin
Taurin vücutta doğal olarak bulunan bir amino asittir. Amino asitler, protein üretimine katkıda bulunur. Ayrıca, vücudu zararlı maddelerden, toksinlerden arındırdıkları da elde edilen bulgular arasındadır. Stresli zamanlarda ve yoğun fiziksel aktivitelerde, vücut az miktarda taurin kaybedebilir. Bazı kimseler, enerji içeceklerini vücutlarındaki taurin seviyesini eski seviyesine döndürmek ya da artırmak için içerler.
Glukuronolakton
Glukuronolakton da vücutta doğal olarak bulunur. Doğal bir metabolit ve glikoz parçalandığında oluşan karbonhidrattır. Vücuttan zararlı maddeleri atmaya yardım eder, anında enerji verir.
Kafein
Kafein, merkezi sinir sistemine etki ederek, beyne giden ve beyinden gelen mesajları hızlandıran; böylece kişinin daha uyanık ve aktif olmasını sağlayan bir uyarıcıdır.
Bazı popüler içeceklerde bulunan kafein miktarı:
Enerji içeceği(250 ml)
İçerdiği kafein miktarı
Red Bull
80 mg
‘V’
78 mg
Coca-Cola
48.75 mg
Diet Coke
48 mg
Pepsi
40 mg
Diet Pepsi
44 mg
Pepsi Max
44 mg
Enerji içecekleri sağlığınızı nasıl etkilerler?
Enerji içecekleri hakkında yapılmış yeterli araştırma bulunmadığından, sağlık üzerine etkileri kesin olarak bilinmiyor. Bu ürünlerin üreticileri, ürünlerinin, fiziksel dayanıklılığı, zihni anlamda uyanıklığı ve konsantrasyonu arttırdığını, kişinin tepkilerini hızlandırdıklarını, metabolizmayı canlandırdıklarını ve toksinlerin vücuttan atılımını kolaylaştırdıklarını iddia ediyorlar. Bu içecekler sağlıklı, eğlenceli, gençleştirici bir imajla pazarlandıklarından, özellikle çocuklar ve gençlerden büyük ilgi görüyorlar. Oysa bazı bulgular, bu içeceklerin tüketiminde dikkatli olmak gerektiğini gösteriyor.
Kafein, taurin ve glukuronolakton vücutta doğal olarak bulunuyorlar; ama asıl sorun bu maddelerin enerji içeceklerinde daha yüksek dozlarda bulunması. Bilim adamları, kafeinin gelişim halindeki beyni etkileyebileceğini, vücuttaki bağışıklığın azalmasına sebep olabileceğini belirtiyorlar.
Kimler enerji içeceklerinden kaçınmalı?
Çocuklar
Enerji içeceklerinin sağlığa zararlı olduğuna dair yeterli kanıt bulunmasa da, çocuk ve gençlerin bu içeceklere dikkat etmesinde fayda var. Araştırmalara göre, enerji içeceği tüketen çocuk ve gençler uykusuzluk, yatağını ıslatma ve anksiyete gibi problemlerle karşı karşıya kalabiliyor. Günde iki ya da daha fazla enerji içeceği içen çocuklar sinirli, endişeli ve gergin olabiliyorlar.
Çocuğunuzun enerji içeceği içip içmemesine karar verirken, şu faktörleri göz önünde bulundurun:
Çocuğunuz bir fincan koyu kahve içse içiniz rahat olur mu? Çoğu enerji içeceği, koyu bir fincan kahveye eş değer veya kolalı bir içecektekinin iki katı kadar kafein içeriyor.
Çocuğunuzun ne kadar şeker tükettiği sizin için önemli mi? Bazı enerji içecekleri bol miktarda şeker içeriyor (her 250 ml için 5 çay kaşığı kadar)
İçecek çocuğunuzun sağlığı için yararlı mı, yoksa tehlike taşıyor mu? Enerji içeceklerinin besleyiciliği neredeyse sıfıra denk.
Bazı enerji içeceklerinde doğal vitamin ve mineraller bulunduğu iddia ediliyor ama bunlar taze meyve ve sebze yiyerek zaten alınabilir.
Çocuğunuz kaç yaşında? Kafeinin sağlığa olan etkileri hakkında pek az şey biliniyor. Bu nedenle 10 yaş altı çocuklara kafein içeren içecekler, özellikle de enerji içecekleri vermek sakıncalı olabilir. Daha büyük çocuklar ve gençler de dikkatli davranmalı. İnsan beyni 16 yaşına kadar (bazıları bunun 21 de olduğunu iddia ediyor) gelişmeye devam ediyor. Kafeinin gelişme halindeki beyni etkilediği biliniyor ama bu etkinin olumlu ya da olumsuz olduğuna dair bir bilgi yok.
Hamile kadınlar
Hamile kadınlara enerji içeceklerinden uzak durmaları öneriliyor; özellikle de gebeliğin ilk üç ayında. Bunun nedeni fazla dozda kafeinin düşük, zor doğum ve kilosu normalden az bebek doğurma risklerini arttırması.
Alkol tüketenler
Enerji içecekleri ile alkol karışımının sonuçları henüz tam olarak bilinmiyor. Geçmişte enerji içeceği ve alkol karışımı içerek ölenler olsa da, enerji içeceklerinin alkolle kullanıldığından ölüme sebebiyet verdiği kanıtlanamadı. Öte yandan böyle bir riskin varlığı da bu karışımdan uzak durmak için yeterli olsa gerek.
Aktif sporcular
Gatorade gibi egzersiz sırasında kaybedilen su ve mineralleri takviye sporcu içeceklerinin aksine, kafein içeren enerji içecekleri susuzluğa sebep olabilir. Susuzluk ve egzersiz kombinasyonu ise tehlikeli bir kombinasyondur. Ayrıca pek çok ülkede insanlar, ağır bir idmandan sonra enerji içeceği içmemeleri konusunda uyarılıyorlar, bazı ülkelerde ise satışları bile yasak.
Diyet yapanlar
Enerji içecekleri içerdikleri yüksek miktardaki şekerle de dikkat çekiyor. Eğer kilo vermeye çalışıyorsanız, şekerden uzak durmanız gerekir. Bu durumda enerji içeceklerinden de uzak durmalısınız.
Diğerleri
- Kalp hastalığı olanlar
- Kafeine duyarlı olanlar
Bu içeceklerinden etiketlerinde günde 2-5 kutu arası içilmeleri ve bu sırının aşılmaması gerektiğine dair etiketler bulunuyor. Oysa bu etiketler kafa karıştırıcı olabiliyor; çünkü insanlar etkisini görebilmek için bahsedilen maksimum miktarda tüketmeleri gerektiğini düşünebiliyorlar.
