Az görme sorunu ve çareleri
Normal gözlükler, kontakt lensler veya göz içi lens implantları ile görmeniz artırılamıyorsa sizde az görme mevcut demektir. Bu durum körlükle eş anlamlı değildir. Az gören kişilerin hala işe yarar bir görmesi mevcut olup sıklıkla görme cihazları kullanılarak artırılabilir.
Görme bozukluğu hafif ya da ağır olsun, az görme, görmenizin ihtiyaçlarınızı karşılayamadığı manasına gelir. Görme artırıcı cihazların kullanımına ancak tıbbi ve cerrahi tedavilerden sonra, ya da bunların fayda sağlamayacağına kanaat getirildikten sonra göz hekimi tarafından karar verilir.
- Neler az görmeye sebep olur?
Daha çok yaşlı kimselerde olmasına rağmen her yaşta az görme meydana gelebilir. Doğumdan var olan bozukluklar, kalıtsal hastalıklar, yaralanmalar, şeker hastalığı, glokom, katarakt ve yaşlanma az görmeye yol açabilir. En yaygın sebebi gözün sinir tabakasının bir hastalığı olan makula dejenerasyonudur. Makula dejenerasyonu merkezi görmeyi bozar, tam körlük yapmaz ve çevresel görme etkilenmez.
- Az görmenin farklı tipleri var mıdır?
Evet. En sık merkezi görme veya okuma bozukluğu görülmesine rağmen çevresel görme azalması veya renkli görüşün kaybolması da az görme yapabilir. Veya, gözünüz ışık, kontrast veya kamaşmaya karşı uyum yeteneğini kaybedebilir. Farklı az görme tipleri farklı yardım cihazları gerektirir. Örneğin doğuştan az görmesi olan bir kişi ile sonradan az görme gelişen bir kişinin ihtiyaçları farklıdır.
- Az görenlere yardım cihazı nedir?
Az görenlere yardım cihazı görmeyi artırır. Her durumda görmeyi normale çeviren tek bir cihaz yoktur, bu nedenle farklı amaçlar için farklı cihazlar gerekir. Mümkünse bir cihazı almadan önce deneyin. İki tip az görenlere yardım cihazı mevcuttur: Optik olan ve optik olmayan. Optik olan az görenlere yardım cihazları
Optik az görenlere yardım cihazlarında büyütme amacıyla lensler veya lens kombinasyonları kullanılır. Bunlar normal gözlük camlarından farklıdır. Optik cihazlar beş ana grupta toplanabilir:
Büyütücü gözlükler normal gözlüklerden daha güçlüdür. Bunları kullanırken okunacak materyalin göze çok yaklaştırılması gerekir, aksi takdirde yazı odak dışında kalır. Önce bu durum ürkütebilir, fakat zamanla alışılır. Yakın için tasarlanmışlardır, göze takıldıkları için okunacak materyal rahatça tutulabilir.
Büyütücü gözlükler direk olarak bir gözlüğe monte edilebilirler ya da kişinin kendi gözlük numaraları üzerine eklenebilir. Bunların asferik ve teleskopik şekilleri vardır. Teleskopik olanlar daha kaba görünümlü olmalarına rağmen daha uzak mesafeden geniş bir görüş sağlarlar. Asferik olanlar ise estetik görünür, fakat daha kısa mesafeden daha dar alanı gösterirler. Her iki büyütücü gözlük tipinin pek çok değişik modelleri piyasada mevcuttur.
El büyüteçleri çoğu kimse tarafından bilinir. Bunlarla okunacak materyal normal mesafede tutulabilir. Kırtasiyeciler veya optikçilerden satın alınabilir. Ayaklı büyüteçler okunacak materyalin üzerine konur. Bazıları kendinden aydınlatmalıdır. Büyüteçler, görüşü normal aktivitelerine yeten fakat kısa süreli yakın görüş gerektiren senet, fatura, telefon rehberi, telefon tuşları, ev aletlerinin düğmeleri vb. gibi şeylerin görülmesinde oldukça faydalıdır. Ellerinde titreme olan hastalar için ayaklı, görmesi çok düşük olan hastalar için de aydınlatmalı büyüteçler önerilir.
Teleskoplar uzak büyütme için kullanılır. Elde ya da gözlüğe monte edilerek kullanılabilirler. Özellikle televizyon seyrederken, otobüslerin yazılarını okurken, ilanlara, panolara bakarken çok yararlıdırlar; gözlük gibi devamlı kullanımları zordur ve tecrübe gerektirir. Kapalı devre televizyon sistemi, bir televizyon ekranına okunacak materyalin büyütülmüş görüntüsünü verir. Bunların büyütme ve kontrastı ayarlanabilir ve kullanımları diğer cihazlardan daha kolaydır. Sadece okumak veya resimlere bakmak için kullanılır. Siyah-beyaz veya renkli olanları vardır. Özellikle öğrenciler ve masa başı işi yapanlar için oldukça faydalıdırlar. Teknolojinin ilerlemesi ile son zamanlarda maliyetleri de oldukça düşmüştür.
Optik olmayan az görenlere yardım cihazları:
- Büyük yazılı kitaplar, gazete ve dergiler,
- Düzgün yazmaya yardımcı cihazlar,
- Büyük oyun kartları,
- Büyük telefon tuşları,
- Yüksek kontrastlı saat ekranları,
- Konuşan makineler (saatler, bilgisayarlar),
- Yazıyı gösteren ve yüksek sesle okuyan makineler.
Optik olmayan en basit yöntem görülmesi istenen şeye yanaşmaktır. Görülmesi istenen nesneye yaklaşmak, klasik inancın aksine gözlere zarar vermemektedir.
- Az gören kimseler için aydınlatma önemli midir?
Uygun aydınlatma, az görenlere yardım cihazı kadar önemlidir. Benzer bir işi yapmak için 60 yaşında sağlıklı bir kişi, 20 yaşındaki haline göre iki kat aydınlatmaya ihtiyaç duyar.
Aydınlatma konusunda birkaç önemli not
- Aydınlatma kaynağını okunacak materyale yakın tutun. Bu amaç için ayarlanabilir kolları olan yüksek yoğunluklu ışıklar kullanın.
- Yansıyan ışığın rahatsız etmesini önlemek için siper kullanın.
- Kamaşma varsa emici lensler kullanılabilir.
- Az gören hastalara yardım için hangi hizmetler vardır?
Göz doktorunun tam bir muayene yapması şarttır. Az görmenizin sebebi tespit edildikten sonra bu cihazlar önerilir veya bu cihazların uygulanabileceği bir merkeze sevk edilirsiniz. Hükümetler veya özel kuruluşlar az görenler için sosyal servisler sunabilirler. Bunlar konuşan kitaplar, bağımsız evde yaşayabilme eğitimi ve bazen oryantasyon ve hareketlilik eğitimi olabilir.
