Odun ateşinde pişirilen yemek zararlı
Uzmanlara göre, ateşte yemek pişirmeden kaynaklanan ölümler Malarya hastalığı yüzünden ölen kadın ve çocukların sayısından daha fazla. Dünyada her iki kişiden biri yemeğini odun, bitki artıkları ya da tezek ateşinde pişiriyor. Ateşten çıkan zehirli dumansa her yıl 1,5 milyon insanın ölümüne yol açıyor.
Dünya üzerinde yaklaşık üç milyar kişi yemeğini odun, çalı, bitki artıkları ve tezekle yaktığı ateşin üzerinde pişiriyor. Bu işlem en çok Afrika, Asya ve Latin Amerika’da yaygın.
Ateşte yemek pişirmek, Malarya’dan daha tehlikeli
Özellikle az gelişmiş ülkelerde yemek pişirmek için ateş yakılması yaygın. Etraftan ateş için gerekli malzemeyi toplamaksa genelde kadınların görevi. Ancak bu geleneksel yemek pişirme yöntemi ve yemek alışkanlıkları çevrede yakılabilecek odun ya da benzer yanıcı maddelerin azalmasıyla değişime uğruyor. Örneğin uzun süre pişmesi gereken nohut, kuru fasulye gibi baklagiller, yemek menülerinden çıkarılıyor. Ayrıca birçok aile yeterli yakacağı temin edemediği için sıcak yemek yiyemiyor. Yakacak madde sıkıntısı yüzünden kullanılan yaş bitki dalları ile yakılan ateşten daha fazla duman çıkıyor. Bu tür ateşlerin önünde yemek yapan kadınlar her gün sigara tiryakilerinden daha fazla zehirli gazı içine çekiyor.
Dünya Sağlık Örgütü bu durumu ‘Indoor Air Pollution' olarak tanımlıyor. Örgütün verilerine göre, bunun gibi iç mekânlarda yaşanan hava kirliğinden her yıl 1,5 milyon kişi hayatını kaybediyor. Uzmanlara göre, ateşte yemek pişirmeden kaynaklanan ölümler Malarya hastalığı yüzünden ölen kadın ve çocukların sayısından daha fazla.
Çevreye etkisi
Her gün yaklaşık üç milyon ton odun, tencere ve tavaların altına yakılan ateşler için tüketiliyor. Yerleşimin sık olduğu ormanlık alanların sayısı yakacak temini için giderek azalıyor. Ancak yemek pişirmek için yakılan odun ateşinin çevreye zararı bununla sınırlı değil. Dünya genelinde metan gazının yüzde 5’i ve karbondioksit salınımının yüzde 14’ü yemek pişirme sırasında gerçekleşiyor.
Odun ateşine alternatifler
Peki, odun ateşi yerine ne kullanılabilir? Bu soruya tek ve kesin bir cevap vermek imkânsız. Zira şehirde yaşayanlarla köylerde yaşayanların yemek pişirme alışkanları birbirinden farklı. Coğrafi yapı ve o bölgede tüketilen mevcut gıda ürünleri de insanların yemek yeme ve pişirme kültürünü etkiliyor. Hangi ocağı kullandıkları hem alım güçlerine hem de yeni teknolojiye olan ilgileriyle alakalı. Ancak uzmanlara göre yakacak olarak odun bile kullanılsa, dumanı evin içine vermeyen iyi yalıtılmış ocakları tercih etmek en doğrusu.
