Görme engelli bireyler görsel medyaya erişimde eşitlik talep ediyor

ANKARA - ŞULE ÖZKAN - Görme engelli İngilizce öğretmeni Sümeyye Damat, görme engelli kişilerin görsel medyadaki sahneleri tek başına izlemesini sağlayan sesli betimlemenin önemine dikkati çekerek, "Kitapların dijital formatlarını ya da kütüphaneye eklenmesini beklememiz gerekiyor. Halbuki biz görme engelliler de bu ürünleri sizin gibi ücretini ödeyip çıktığı gün temin etmek istiyoruz. Biz de dizileri yayınlandığı gün takip etmek istiyoruz." dedi.

Damat, AA muhabirine, dizi ve filmlerde diyaloglar dışındaki bölümleri dolduran bir dış sesin, olayın geçtiği mekan, zaman, karakterler ve sessiz gelişen olayları betimleyerek, görünüm ve duyguları aktarmasının önemine ilişkin değerlendirmede bulundu.

Gazi Üniversitesi İngiliz Dili Eğitimi Anabilim Dalı İngilizce Öğretmenliği Bölümünden 2014'te mezun olan 32 yaşındaki Damat, Ankara Keçiören'de bir okulda İngilizce öğretmeni olarak çalıştığını söyledi.

Damat, doğuştan görme engelli olduğunu belirterek, "Tam olarak yüzdesini bilemiyorum ama en son gittiğimde doktor yüzde 3 oranda görebildiğimi söylemişti. Cisimleri, ağaçları ya da arabaları ayırt edebiliyorum, ışığı seçebiliyorum. İnsanları görebiliyorum ama yüz tanımakta zorlanıyorum." diye konuştu.

Sesli betimleme sesli unsurların kullanılmadığı sahnelerde yapılıyor

Görsel medyadaki sahneleri görme engelli bireyler için daha erişilebilir hale getiren sesli betimleme tekniğini anlatan Damat, "Sesli betimleme filmlerde ya da dizilerde, sesli unsurların kullanılmadığı sahnelerde yapılıyor. Bakışlar, sadece yürüme sahneleri ya da farklı görüntüler de olabiliyor. Biz görme engelliler bunları algılayamıyoruz, anlayamıyoruz. Bir dış sesin bunları sonradan filme eklenmek suretiyle söylemesi ve detaylı şekilde betimlemesi gerekiyor." şeklinde konuştu.

Damat, Türkiye'de ilk sesli betimleme çalışmalarının 2006'da Boğaziçi Üniversitesi Mithat Alam Film Merkezi ile Boğaziçi Engelliler Komisyonu ve Engelsiz Erişim Grubu'nun ortak çalışmasıyla gönüllü öğrencilerin katılımıyla oluşturulan Sesli Betimleme Grubu tarafından başlatıldığını dile getirerek, bu grubun 2010'da Sesli Betimleme Derneğine dönüştüğünü kaydetti.

Damat, sesli betimlemenin artık daha yaygın hale geldiğine dikkati çekerek, "Sesli Betimleme Derneğinin başlattığı bu hareket şimdi pek çok platforma ve kanala da yayıldı. Artık Engelsiz TRT ve Engelsiz Kanal D gibi platformlarda diziler sesli betimleme ve işaret diliyle yayınlanıyor. Fakat dizi yayınlandıktan bir hafta sonra bu çalışmalar yapılıp yayınlanıyor. Yani bölümü herkesle aynı anda izleyemiyoruz." ifadesini kullandı.

Filmler bizim için sesli betimlemeyle erişilebilir hale geliyor

Sesli betimlemenin olmadığı yapımları anlamakta zorlandığını, bazı önemli anları ve duyguları kaçırdığını aktaran Damat, "Film ve diziler sesli betimleme olduğu zaman görme engelliler için erişilebilir hale geliyor. Sesli betimleme yoksa filmin sessiz kısımlarını yalnızca ileri alarak atlıyoruz." dedi.

Damat, Sesli Betimleme Derneğinin yaptığı sesli betimlemeleri çok başarılı bulduğunu ve derneğin bu alanda çok büyük bir boşluğu doldurduğunu ifade ederek, önceki yıllarda sesli betimlemede bazı eksiklikleri olsa da son yıllarda bu tekniğin çok geliştiğini ve daha anlaşılır hale geldiğini vurguladı.

Sesli betimlemenin görme engelli bireyler için çok önemli olduğunun altını çizen Damat, sözlerine şöyle sürdürdü:

"Sesli betimleme gibi sesli kitaplar da görme engelliler için çok önemli fakat sorun şu, dizileri de kitapları da ilk çıktığında dinleyemiyoruz. Kitapların dijital formatlarını ya da kütüphaneye eklenmesini beklememiz gerekiyor. Halbuki biz görme engelliler de sizin gibi ücretini ödeyip çıktığı gün temin etmek istiyoruz. Biz de dizileri yayınlandığı gün takip etmek istiyoruz. Teknoloji çağındayız, umarım bu sorunları da aşmak mümkün olur."

Damat, görme engelliğinin "kötü bir şey" olarak algıladığına ancak bunun yalnızca farklılık olduğuna işaret ederek, bu durumun ön yargıdan kaynaklandığını ve farklılıklarla yaşamanın önemli olduğunu söyledi.

Sesli betimlemenin tüm kanallarda ve platformlarda yaygınlaşmasını istediklerini dile getiren Damat, sözlerini "Umarım bir gün tüm dizi ve filmlerde sesli betimleme olur. Görme engelliler için tamamen erişilebilir bir hayat temenni ediyorum." şeklinde tamamladı.