Metan Nedir

Metan Nedir

(CH4)' Hidrokarbonların alkanlar grubundan' doğada bol olarak bulunan renksiz' kokusuz gaz. Alkanların en basit üyesi olan metan doğal gazın başlıca bileşenidir ; ayrıca' kömür madenlerinde oluşan gruzi gazının bileşiminde bulunduğu gibi su altındaki bitkisel madenlerin bakterilerle bozunması sonucu da ortaya çıkar.Metan' hava gazı üretimi amacıyla taş kömürünün havasız ortamda ısıtılarak bozundurulması ya da pis su atıklarının etkinleştirilmiş çamur işlemiyle arıtılması sırasında yan ürün olarak elde edilir.Havadan daha hafif bir gaz olan (özgül ağırlığı 0'554) ve sudu oldukça az miktarda çözünen metan havada kolaylıkla yanarak kadrbondioksit ve subuharı verir. Saf metan –164'0 C' de kaynar' -182'5C' de erir. Genellikle çok kararlı madde olmasına karşın havadaki yüzde 5-14' lük karışımları şiddetle patlar (kömür madenleri' çöplüklerde bu olaya sıkça rastlanır).

En önemli metan kaynağı doğal gazdır. Doğal gazın yeterince bulunmadığı yerlerde taş kömürünün havasız ortamda ısıtılarak bozulmasıyla ve büyük çöplüklerden elde edilir.

Oluşumu
Volta tarafından 1778' de bulunarak metan' çöpteki bazı organik maddelerin mayalanarak (bataklık gazı' doğal gaz) yada pirolizi uğrayarak bozunması sonucu oluşur.

Çöpten elektrik üretimi başlıyor
Türkiye'nin kuraklıkla birlikte içine girdiği darboğaz uzmanları yeni çarelere yöneltiyor. İstanbul Büyükşehir Belediyesi' de bu doğrultuda yeni bir çalışma başlatacak. Çöp dağlarının oluşturduğu metan gazı elektrik üretiminde kullanılacak.

ÇÖPLERE DÜZENLİ DEPOLAR
Bir zamanlar vahşi depolama alanıadı verilen açık alanlarda toplanan çöpler yaklaşık iki yıldır yürütülen çalışmalarla düzenli depolama alanlarına aktarılıyor.
Avrupa yakasında Kemerburgaz'a' Anadolu yakasında Şile'ye kurulan iki adet düzenli depolama tesisi' İstanbul çöplerinin toplandığı iki merkez haline getirildi. Ayrıca Kemerburgaz'da kurulan ve hastane atıklarının toplanıp yakılarak bertaraf edildiği modern bir tesis kuruldu.

İKİ ÇÖP SANTRALİ DAHA KURULACAK
Kemerburgaz'daki tesisin aynısı düzenli depolama alanlarında da kurulacak. Şu anda Avrupa ve Anadolu Yakası'ndaki düzenli çöp depolama alanlarında gerekli fizibilite çalışmalarının tamamlandığını belirten Öztürk konuyla ilgili olarak şunları söyledi “Anadolu Yakası'nda Şile'ye bağlı Kömürcüoda'da ve Avrupa Yakası'nda Kemerburgaz'a bağlı Odayeri'nde iki tane düzenli çöp depolama alanımız var. Bu alanlarda da elektrik üretimine önümüzdeki yıl geçmeyi hedefliyoruz. Buralara kurulacak tesislerin inşaatı bu yıl başlayacak. Gerektiğinde metan gazını topladığımız boruların yerleri değiştirilebilecek bir mobil enerji üretim tesisi kurulacak

Yapılan bu çalışma Türkiye'nin son dönemdeki enerji sorununa ve çok uzun yıllardır mücadele ettiği çöp sorununa farklı bir çözüm buluyor. Büyükşehir Belediyesi' bu çalışmasıyla bir öncülük görevi üstlendiğini belirterek' özel sektörün de bu konuda çalışma yapması gerektiğini vurguluyor.

Evsel Katı Atıklar
İlkel bir şekilde depolanan çöpler' bünyesinde oluşan metan gazı ve döküldüğü yerlerin arazi yapısının uygu olmayışı sebebiyle yanma' kayma ve patlamalra sebep olamktadır. Hatırlanacağı gibi 1993 yılı Nisan ayında İstanbul Ümraniye Hekimbaşı çöplüğündeki kayma ve patlama yüzünden27 kişi ölmüş' 12 kişi kaybolmuştur. Türkiye' dünya üzerindeki ilk çöp şehitlerini vermek süretiyle literatüre geçmiştir. İstanbul'daki durum Ankara' Diyarbakır va Adana'da da benzer durum arz etmektedir. Anakar'da mamak çöplüğü' Diyarbakır çöplüğü ve Adana'da Sofulu çöplüğü düzensiz depolama nedeniyle her an patlama tehlikesi ile karşı karşıyadır.
Ülkemizde atıkların ( çöplerin ) toplanması' taşınması ile insan ve çevre sağlığına olumsuz etki yapmadan nihai bertarafına ilişkin olarak yükümlülükler 1580 sayılı Belediye kanununun 15'inci ve 3030 sayılı Büyüşehir Belediyelerinin yönetimi hakkında kanun'un 6'ıncı maddesi ile Belediyeler ve Büyükşehir Belediyelerine verilmiştir.

Belediye yasalarında konu ile ilgili teknik detaylar bulunmadığından' Bakanlığımızca atıkların kaynakta ayrı toplanması' geri kazanılamsı' taşınması ve bertarafına ilişkin teknik ve idari kısımlar 14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren "KATI ATIKLARIN KONTROLÜ YÖNETMENLİĞİ" ile belirlenmiştir. Devlet İstatistik Enstitüsü tarafından yapılan istatistik ve araştırmalara göre' Ülkemizde Kişi Başına 0'7 - 0'9 kg. Atık Olduğu Saptanmıştır. Bu Miktar da Yılda Toplam 15 - 20 kg. Milyon Tona Karşılık Gelmektedir.

ÜLKEMİZDEKİ KATI ATIK KOMPOZİSYONU AŞAĞIDA VERİLMEKTEDİR
KENTLERDE OLUŞAN KATI ATIK MİKTARI VE % DAĞILIMI

BÜYÜK
ORTA
KÜÇÜK
TURİSTİK
KIRSAL

Kent
%
Kent
%
Kent
%
Kent
%
Kent
%
YİYECEK ATIKLARI
21'5
18'6
16'7
22'5
12'8
KAĞIT - KARTON
11'0
10'0
5'2
13'0
2'3
PLASTİK
3'0
2'0
1'0
5'6
0'9
NAYLON
1'3
1'5
1'2
3'1
1'2
METAL - TENEKE
1'7
1'5
1'0
2'1
1'7
CAM
1'7
1'0
1'0
4'6
1'7
DERİ
0'7
0'6
0'2
1'6
0'9
KEMİK
1'3
2'3
1'2
1'6
2'6
LASTİK
2'6
0'5
0'3
1'6
1'2
TAŞ' TOPRAK
1'6
3'0
4'6
2'1
9'9
ODUN
0'7
0'3
0'3
0'8
-
TEKSTİL
1'6
1'8
1'5
2'1
-
BAHÇE ATIKLARI
3'5
5'0
6'1
8'9
6'9
İNCE ÇÖPLER
48'1
52'2
50'4
31'0
59'4

Bakanlığımızın üzerinde önemle durduğu konulardan birisi de atıkların kaynağında ayrı toplanması ve geri kazanılmasıdır. Devlet İstatistik Enstitüsünün yaptığı araştırmalara göre' ülkemizde oluşan atık miktarının yaklkaşık %10 - 15'ini Kağıt-Karton' Plastik'Metal'Cam gibi geri kazanılabilir nitelikli atıklar oluşturmaktadır. Bu da yılda 2-3 Milyon Ton geri kazanılabilir atık oluştuğunu göstermektedir. Bu noktadan hareketle' Çevre Kanunu'nun öngördüğü "KİLETEN ÖDER PRENSİBİ" doğrultusunda KULLA N - AT türü sıvı' gıda ve temizlik ürünlerinin ambalajlarının geri toplanması ve kazanılması konularında kota uygulaması ile özel sektöre yasal yükümlülükler verilmiştir. 1992 yılından bu yana aralarında Ayran' Yoğurt' Yenilebilir Sıvı Yağ' Meşrubat' Su' Alkollü İçecekler gibi Sıvı Gıda ve Deterjan ve Şampuanlar gibi Sıvı Temizlik Ürünlerini Plastik'Metal'Cam ve Lamine Karton Kutu Ambalajlarda piyasaya süren işletmelere bu ürünlerin boş ambalajlarının belirli oranlarda geri toplama ve kazanma zorunluluğu getirilmiştir.

Bu uygulama ile 1992 yılında 60.337 Ton ambalaj atığı toplanırken bu rakam 1996 yılında 71.000 Ton'a ulaşmıştır. Böylece çop depolama alanlarına giden atık miktarı azalmakta' hammadde ve enerji israfına engel olunmakta' çevre sağlığına ve ekonomiye katkıda bulunulmaktadır. Bu konuda yük ümlülük verilen Belediyeler' Bakanlığımızın yeterli yaptırım gücünün bulunmaması nedeniyle konuya gereken önemi verememektedirler.

Katı Atıklar
Katı atıklar ve geri kazanım konusunda bunları biliyor musunuz Bütün dünyada olduğu gibi' ülkemizde de özellkile büyük yerleşim birimlerinden insanların karşılaştığı en büyük çevre sorunu çöplerdir.

Evsel katı atıkların % 68' ini organik atıklar' kalan kısmını ise kâğıt' karton' tekstil' plastik' deri' metal' ağaç' cam ve kül gibi maddeler oluşturmaktadır.Ülkemizde günde yaklaşık 65 bin ton çöp üretilmektedir.

Ülkemizde ve dünyadaki katı atıkların yönetiminin üç temel ilkesi vardır. Bunlar az atık üretilmesi' atıkların geri kazanılması ve atıkların çevreye zarar vermeden bertaraf edilmesidir.

Çöplerin toplanmasından tutun da' depolanması veya bertaraf edilmesine kadar tüm hizmetlerin bir plan çerçevesinde ele alınması ve öncelikle bu atıkların değerlendirilmesi veya geri kazanılmasına çevre ile uyumlu atık yönetimi denilmektedir.

Uygun şekilde depolanmamış çöpler yeraltı ve yüzeysel su kirliliğine' haşerelerin üremesine' çevreye kötü kokuların yayılmasına' görüntü kirliliğine ve çeşitli hayvanlar vasıtasıyla taşıyıcı mikropların yayılmasına neden olmaktadır.

Çöpü kaynağında azaltmazsak' bir gün çöp dağları arasında nefes alamaz hale gelebilriz.Gelece kuşakların çöp dağları altında ezilmesini istemiyorsak' bilinçli tüketim yapıp az çöp çıkarmak zorundayız.

Ülkemizde ilk çöp faciası 28.04.1993 tarihinde İstanbul' un Ümraniye büyük ilçesinde meydana gelmiştir. Yaklaşık 20 yıldır çöp dökümü yapılan sahada usulüne uygun bir döküm yapılmadığı için kayma olmuştur.Ülkemizde bulunan 3215 belediyeden 11' inde düzenli depolama yapılmaktadır.Ülkemizde faaliyette olan bir kompost tesisi bulunmaktadır.

Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde bulunan ve belediyenin katı atık toplama ile kanalizasyon hizmetlerinden yararlanan konut iş yeri ve diğer şekillerde ( boş bulunanlar dahil ) kullanılan binalar Çevre Temizlik Vergisi' ne tabidir.

Denizlerimiz' göllerimiz' yollarımız' parklarımız çöplük değildir. Çöplerin yeri çöp kutularıdır. Her yere çöp atıp çevreyi kirletenleri mutlaka uyarın.Çöplerinize attığınız pillerin içindeki kimyasal maddeler toprağa ve suya karışarak sizlere zehir olarak geri dönecektir.

İnsan sağlığına zararlı kimyasal maddeler içeren temizlik ürünleri yerine doğal bileşenlerden oluşmuş ve çevreye zararlı olmayan ürünleri tercih edelim.Kullan-at piller yerine yeniden doldurulabilir pilleri kullanalım.

Aspest ısıya ve ateşe dayanıklı ve yalıtımlı bir malzemedir. Elektrik sanayinde' dinamoların ısı ve elektrik akımı nedeniyle kontak yapabilecek bölümlerinde' buhar' gaz' su ve diğer sıvıların taşıma borularında vs. kullanılmaktadır.

Aspest çeşitli solunum yolları ile ciğerlere gitmesi durumunda insan ve diğer canlılara zararlıdır. Özellikle kanserojen riski taşıdığı tespit edilmiştir.

Çöplerinize attığınız pillerin içindeki kimyasal maddeler toprağa ve suya karışarak sizlere zehir olarak geri dönecektir.

Geri Kazanım Konusunda Bunları Biliyor musunuz
Geri dönüşüm ve tekrar kullanımın ötesinde' atıkların özelliklerinden yararlanılarak içindeki bileşenlerin fiziksel' kimyasal veya biyokimyasal yöntemlerle başka ürünlere veya enerjiye çevrilmesine geri kazanım denilmektedir.

Geri kazanımla' doğal kaynaklarımız korunur' enerji tasarrufu sağlanır' ekonomiye katkı sağlanır' çöplüğe giden atık miktarı azalır ve geleceğe yatırım yapılır.

Türkiye de atıkların geri kazanımı konusunda uzun yıllardır süre gelen çalışmalar vardır. Cam' kâğıt' karton' plastik ve metol gibi atıklar özellikle çöp dökme sahalarından ve sokak toplayıcıları kanalıyla sokaklardan toplanmakta ve ham madde kaynağı olarak çeşitli sektörlerde kullanılmaktadır.

Kullanılmış ambalajların ve diğer değerlendirilebilir atıkların genel çöpten ayrı ve temiz olarak toplanması yöntemi geri kazanım sürecinin ilk aşamasını oluşturmaktadır. Ayrı toplanan geri kazanılabilir atıkların geri dönüşüm işlemine tabi tutulabilmesi için cinslerine göre de ayrılmaları gerekmektedir.

Türkiye de çöp miktarının yaklaşık % 15-20' sini geri kazanılabilir nitelikli atıklar oluşturmaktadır.Ambalaj çöp değil aynı zamanda bir ham maddedir. Yeniden kazanımı mümkün olan ambalajları evlerimizde ayrı toplayalım.Herhangi bir ürünü alırken geri dönüşümlü olmasına dikkat ederlim.Kâğıtlarımızı' defterlerimizi tutumlu kullanıp kullanılmış kağıtları geri kazanalım.Tükettiğimiz kağıtları çöpe atmak yerine toplayıp ekonomiye kazandırabilir ve çevre kirliliğini önleyebiliriz.

Bir ton kullanışmış kağıt' geri kazanıldığında 16 adet çam ağacının' bir ton kullanılmış gazete kâğıdı kullanıldığında ise 8 adet çam ağacının kesilmesi önlenmiş olacaktır.İnsanların birbirlerine gönderdiği mektupların % 44' ü okunmamaktadır.

Bir ton kullanışmış kağıt' geri kazanıldığında 16 adet çam ağacının' bir ton kullanılmış gazete kâğıdı kullanıldığında ise 8 adet çam ağacının kesilmesi önlenmiş olacaktır.
Yalnızca 100.000 aile gereksiz yazışmayı durdurursa' her yıl 150.000 ağaç kesilmekten kurtulacaktır. Bir insan' ömrünün 8 ayını' gereksiz yazışma zarflarını açarak geçirmektedir.Bir büro elemanı yılda' 81 kilo yüksek vasıflı kağıdı çöpe atmaktadır.Bir kere kullanıp atacağımız poşetler yerine' sürekli kullanabileceğimiz bez torba' seper ve fileleri tercih edelim.

Plastikler doğada parçalanma süresi en uzun olan madde olduğu için yük edilmesi güçtür. Bu nedenle bu maddelerin mümkün olduğunca ayrı biriktirilip geri kazanılmaları sağlanmalıdır.

Plastik ambalaj atıkları yıkanıp granül haline dönüştürülerek ikincil ürün üretiminde ham madde olarak kullanılmaktadır. Sera örtüsü' otomotiv sektöründe plastik torba' marley' pis su borusu' elyaf ve dolgu malzemesi' araba yedek parçası yapımında kullanılmaktadır.

Yeni üretime kıyasla' matal ve plastikte % 95 enerji tasarrufu sağlarız.Geri dönen her bir ton cam için yaklaşık 100 litre petrol tasarruf edillmiş olacaktır.Bir cam şişe doğada 4000 yıl' plastik 1000 yıl' ciklet 5 yıl' bira kutusu 10-100 yıl' sigara filtresi 2 yıl süre ile yok olmamaktadır.

Evsel atıklar arasında cam şişe ve kavanozların geri dönüşümü ülkemizde oldukça eski yıllara uzanmaktadır. Renklerine göre ayrılan cam şişe ve kavanozlar ve diğer cam atıklar krılarak cam tozu haline getirilir. Cam tozu' kum' kireç taşı ve soda külü ile karıştırılır veyüksek sıcaklıkta şekillendirilerek yeni ürünlere dönüştürülür