Göller Ve Oluşumları
Göller Ve Oluşumları
Karalar üzerindeki çukurlarda birikmiş durgun sulara göl denir. Bulundukları bölgenin iklim jeolojik ve jeomorfolojik yapısına bağlı olarak farklılık gösteren dünyanın hemen her tarafına dağılmış irili ufaklı bir çok göl bulunur. Dünyanın en büyük gölü Asya kıtasında Hazar ve en derin gölü de yine bu kıtada Baykal gölüdür.
Göller yağışlarla göle dökülen akarsularla ve kaynaklarla beslenirler. Eğer bir göle buharlaşma yoluyla kaybettiğinden daha fazla su gelirse göl suları yükselir. Gölün fazla suları göl çanağının en alçak yerinde bir dere halinde dışarı akmaya başlar. Buna gideğen yada göl ayağı adı verilir. Sularını okyanuslara ve denizlere ulaştıran göllerin suları tatlıulaştıramayanların ise tuzludur. Örneğin:Tuz ve Van gölü • Dünya üzerinde çöküntü gölleri en fazla Doğu Afrika graben sahası üzerinde yer almaktadır. Dünyada en fazla göllerin bulunduğu sahalar Doğu Afrika Finlandiya ve ABD’de göller yöresidir.
Oluşumlarına Göre Göller
A-Yerli Kaya Gölleri
1. Tektonik Göller
Yerkabuğunun çöküntüye uğramış yerlerinde oluşan göllerdir. Doğu Afrika gölleriLut gölüBaykal gölüGüney Marmara gölleriGöller yöresi gölleri
2. Volkanik Göller
Volkanik patlamalar sonucu oluşan çukurluklara suların dolması ile meydana gelen göllerdir.Volkan konisinin ağzında meydana gelen göllere krater gölleri denir. Örn:Nemrut gölü gibi. Patlama çukurluklarında oluşan göllere ise maar gölleri denir.Örn: Meke Tuzlası
3. Buzul Gölleri
Buzulların oydukları alanları zamanla suların doldurması ile oluşan göllerdir.Kuzey Avrupa’daki göllerK.Amerika’daki büyük göller ve yüksek dağlardaki sirk gölleri Türkiye’de
4. Karstik Göller
B-Set Gölleri
1. Heyelan Set Gölleri
2. Lav Set Gölü
3. Alüvyal Set Gölü
4. Kıyı Set Gölü
5. Delta Gölleri
6. Baraj Gölleri
GÖLLER
Kara içlerindeki çukurlukları dolduran durgun sulara göl denir. Göllerin Özelliğinde (acı tuzlu tatlı olmasında) Etkili Faktörler:
1. Gölün büyüklüğü ve derinliği
Büyüklük ve derinlik arttıkça tuzluluk azalır.
2. Gölün gideğeninin olup olmaması
Göl sularını bir gideğen ile boşaltabiliyorsa suları tatlı olur.
3. İklim
Nemli iklim bölgelerinde göllerin tuzluluğu daha azdır. Genelde tatlı suludurlar.
4. Göl çanağını oluşturan kayaların özelliği
OLUŞUMLARINA GÖRE GÖLLER
1. Tektonik Göller
Yer kabuğu hareketleri ile oluşan çukurlukları dolduran sulardır. En fazla Doğu Afrika’da görülür. Yurdumuzda ise Tuz G. Manyas (Kuş g.) Ulubat İznik Sapanca Akşehir Beyşehir Burdur Eber Hazar Ilgın gölü gibi.
2. Karstik Göller
Karstik bölgelerdeki çukurlukları dolduran durgun sulardır. Ör Salda Suğla Kestel Avlan Kovada gölleri gibi.
3. Buzul Göller
Yurdumuza bazı yüksek dağların üst kısmında görülür (Cilo Sat Ağrı Tendürek Süphan Kaçkar Uludağ Erciyes Bolkar AladağlarBey dağları gibi). Dünya üzerinde en fazla Kuzeybatı Avrupa’da görülür. Ayrıca Kanada’nın güneyi ile A.B.D’nin kuzeyindeki göller buna örnektir.
4. Volkanik Göller
Yurdumuzda Nemrut Meke Tuzlası (Konya –Karapınar) Gölcük (Isparta) Acıgöl (Konya) gölleri buna örnektir.
5. Doğal Set Gölleri
Heyelan Set Gölü
Tortum Sera Abant Yedi Göller.
Alüvyon Set Gölü
Marmara Bafa(Çamiçi) Köyceğiz Eymir Mogan
Kıyı Set (Lagün)
B. Ve K. Çekmece Terkos (Durusu) Akyatan Balıklı Simenlik
Volkanik Set
Van Erçek Nazik Balık Çıldır.
Buzul (Moren set) Set
En fazla K.Batı Avrupa’da görülür.
6. Yapay Set
Baraj gölleri buna örnektir. Yurdumuz akarsuları üzerinde baraj kurmaya en elverişli bölgemiz D.Anadolu en elverişsiz bölge Marmara Bölgesi’dir. Hidro elektrik potansiyeli en fazla olan bölgemiz D.Anadolu Bölgesidir.
Barajların Yapılış Amaçları
Enerji üretmek
İçme ve sulama suyu sağlamak
Taşkınları önlemek
Balıkçılık
GÖLLER
Kara içlerindeki çukurlukları dolduran durgun sulara göl denir. Göllerin Özelliğinde (acı tuzlu tatlı olmasında) Etkili Faktörler
1. Gölün büyüklüğü ve derinliği
Büyüklük ve derinlik arttıkça tuzluluk azalır.
2. Gölün gideğeninin olup olmaması
Göl sularını bir gideğen ile boşaltabiliyorsa suları tatlı olur.
3. İklim
Nemli iklim bölgelerinde göllerin tuzluluğu daha azdır. Genelde tatlı suludurlar.
4. Göl çanağını oluşturan kayaların özelliği
OLUŞUMLARINA GÖRE GÖLLER
1.Tektonik Göller
Yer kabuğu hareketleri ile oluşan çukurlukları dolduran sulardır. En fazla Doğu Afrika’da görülür. Yurdumuzda ise Tuz G. Manyas (Kuş g.) Ulubat İznik Sapanca Akşehir Beyşehir Burdur Eber Hazar Ilgın gölü gibi.
2.Karstik Göller
Karstik bölgelerdeki çukurlukları dolduran durgun sulardır. Ör: Salda Suğla Kestel Avlan Kovada gölleri gibi.
bazı yüksek dağların üst kısmında görülür (Cilo Sat Ağrı Tendürek Süphan Kaçkar Uludağ Erciyes Bolkar AladağlarBey dağları gibi). Dünya üzerinde en fazla Kuzeybatı Avrupa’da görülür. Ayrıca Kanada’nın güneyi ile A.B.D’nin kuzeyindeki göller buna örnektir.
4.Volkanik Göller
Yurdumuzda Nemrut Meke Tuzlası (Konya –Karapınar) Gölcük (Isparta) Acıgöl (Konya) gölleri buna örnektir.
5.Doğal Set Gölleri
Heyelan Set Gölü
Tortum Sera Abant Yedi Göller.
Alüvyon Set Gölü
Marmara Bafa(Çamiçi) Köyceğiz Eymir Mogan
Kıyı Set (Lagün)
B. Ve K. Çekmece Terkos (Durusu) Akyatan Balıklı Simenlik
Volkanik Set
Van Erçek Nazik Balık Çıldır.
Buzul (Moren set) Set
En fazla K.Batı Avrupa’da görülür.
6.Yapay Set
Baraj gölleri buna örnektir. Yurdumuz akarsuları üzerinde baraj kurmaya en elverişli bölgemiz D.Anadolu en elverişsiz bölge Marmara Bölgesi’dir. Hidro elektrik potansiyeli en fazla olan bölgemiz D.Anadolu Bölgesidir.
Barajların Yapılış Amaçları
Enerji üretmek
İçme ve sulama suyu sağlamak
Taşkınları önlemek
Balıkçılık
