Artvinin Tarihi Ve Tarihçesi

Artvin'in Tarihi Ve Tarihçesi

Artvin Doğu Karadeniz dağlarını derin bir şekilde yaran Çoruh vadisinin sol yamacında 230-110 rakımı arasındameyilli bir arazide kurulmuştur. M.Ö.2000 yıllarından kalan kalıntılara rastlanmaktadır.M.Ö.IX.yüzyılda Urartu hakimiyetine girmişI.yüzyılda Pontus Krallığına katılmışV.yüzyılda Bizans egemenliğine geçmiş646 yıllarında Halife Hz.Osman döneminde İslam topraklarına katılmışBizanslılarla İslam orduları arasında birkaç defa el değiştirmişbu değiştirmelerde Artvin nüvezi teşkil edilmiştir.

Müslüman ordularının akınlarını gözetlemek için 939 yılında Artvin Livane Kalesi yapılmıştır.Artvin'de 1068 yılından itibaren Selçuklu hakimiyeti başlamışdaha sonraları Gürcülerin eline geçmiştekrar Selçuklu hakimiyetinde Artvin yöresi Azerbaycan Atabegleri idaresinde kalmışXIII.yüzyılda da Moğol ve İlhanlı istilalarına uğramışXV.yüzyılda Akkoyunlu Osman Bey Çoruh boyların inmişUzun Hasan ise bu toprakları Akkoyunlu hakimiyetine almıştır.Bölge daha sonra Gürcü istilasına uğrayınca Artvin Beyleri Trabzon Valisi Yavuz Sultan Selim'den yardım isteyerek Gürcüleri kovmuşlardır.

Kanuni döneminde Erzurum Beylerbeyi Dulkadirli Mehmet Han Yusufeli ve Artvin'i alarak Livane Sancağı kurup(1536-1537) Erzurum Beylerbeyliğine bağlanmıştır.1578'de Osmanlı-İran mücadelesi sırasında Osmanlı hakimiyeti sağlanmış Çıldır eyaleti kurulunca da Artvin buraya bağlanmışLivane Sancağı da merkez olmuştur. XIX.yüzyıla kadar Türk'lerin elinde kalan Artvin iki defa Rus işgaline uğramıştır.Haziran 1828 ‘de imzalanan Edirne Muahedesi ile Ahıska Ruslara terk edilinceÇıldır eyaletinin bozulması üzerine Artvin Trabzon eyaletinin Batum sancağına bağlı Livane kazası merkezi olmuştur.

1877-1878 Osmanlı-Rus savaşı sonuna kadar sürmüş5 Mart 1878 tarihinde imzalanan Ayestefanos antlaşması ile BatumKars ArdahanEleşkirtBeyazıt ve Artvin Ruslara savaş tazminatı olarak bırakılmıştır.Bölge halkını yıldıramayacağını anlayan Ruslar3 Mart 1918 tarihinde yapılan Brest Litavsk barışı ile halk oylaması sonucu %99'dan fazlası Türk hakimiyetini istemeleri neticesi Artvin savaşsız olarak Türklere bırakılmıştır.I.Dünya savaşı sonuna kadar işgalde bulunan Artvin halkı 1914 Kasımında direnişe geçerek Yüzbaşı İsmail Bey komutasında Melo sınır taburu şehir ve çevresini Ruslardan bir süre de olsa temizlemiştir.

2 Kasım 1914'de 18 Aralık 1917 de imzalanan Erzincan ateşkes anlaşmasıyla Ruslar 1877-1878 Osmanlı-Rus savaşı öncesi sınırlarına çekilmiştir.Artvin Osmanluların elinde kalmışimzalanan Mondros mütarekesi ile Artvin Osmanlıların elinde kalmışimzalanan Mondros mütarekesi ile Artvin tekrar boşaltılmış17 Aralık 1918'de İngilizler tarafından işgal edilmişİngilizler çekilirken de şehir Gürcistan'a bırakılmıştır.

Bu badirelerden sonra Artvin T.B.M.M Hükümetinin yoğun çabalarıyla 7 Mart 1921 sabahı Gürcülerin çekilmesiyle Türk topraklarına dahil edilmiştir. Artvin 45 ay süreyle Ardahan Sancağına bağlı kalmış7 Temmuz 1921'de Artvin Sancağı kurulmuş1924'de Türkiye İdari Teşkilatı değişikliğiyle vilayet olmuştur.1 Haziran 1933 tarihinde Artvin vilayeti kaldırılarak merkezi Rize olan Çoruh vilayetine kaza olarak bağlı kalmıştır.

4 Ocak 1936'da Çoruh vilayeti merkezi Artvin olmuş20 yıl süreyle kullanılan Çoruh adı 1956 yılında Artvin olarak değiştirilmiştir.

Geçmişte Çoroksi Çorok Kollehis ve Klarceti Osmanlı döneminde ise Livane olarak bilinen Artvin'in bu ismi nereden aldığı ve hangi tarihten itibaren kullanıldığı tam olarak bilinmemektedir. İlk adların ise Çoruh Irmağı ile ilişkin olduğu anlaşılmaktadır.

Artvin'in tarihsel geçmişi Şavşat'ın Meşeli ve Yusufeli'nin Demirköy yakınlarında tesadüfen bulunan bakır baltalara dayandırılarak M.Ö. 3000'li yıllara yani Tunç Çağına indirgenmektedir.

M.Ö 4. yüzyıllarda bölgeden geçen Ksenophan'agöre Artvin ve çevresinde Kolklar Makaronlar ve Taoklar gibi bir takım kavimlerin yaşadığı doğrulanmaktadır. M.Ö 1' inci yüzyıllarda yaşayan Coğrafyacı Strabon Roma'nın Anadolu''daki hakimiyeti sırasında Artvin ve yöresinin yerel krallıkların hakimiyetinde olduğu belirlenmektedir. Bunun sonrasında Arsaklı ve Sasan yönetiminde kalan Artvin ortaçağ dönemi ile birlikte Bizans''ın himayesinde Bagratlı Kırallığı'nın yönetiminde kalmıştır. 1015 tarihi itibariyle başlıyan Selçuklu seferleri 12''nci yüzyılda Saltuklu''larla pekiştirilmeye çalışılmıştır. Moğol istilasının ardından İlhanlı'ların kontrolünde Çıldır Atabeklerinin yönetiminde kalmak üzere Timur Karakoyunlu Akkoyunlu ve Safevi gibi Türk devletlerinin himayesinde bulunmuştur.

Yavuz Sultan Selim zamanında başlayan Osmanlı Egemenliği Kanuni Sultan Süleyman dönemi Erzurum Beylerbeyi İskender Paşa'nın Atabeklerin başkenti durumundaki Ardanuç kalesini fethetmesiyle tamamlanmıştır. Osmanlı döneminde Hopa ve Borçka Trabzon''a Artvin Ardanuç Şavşat ve Yusufeli merkezi Ahiska olan Çıldır Eyaleti'ne bağlı olarak yönetilmiştir. 1828 de Osmanlıların

Ruslara yenilmesi sonucu Çıldır kaybedilince buraya bağlı birimler Erzurum Eyaleti'ne dahil edilmiştir. 1877 - 1878 Savaşı sonucunda 3 Mart 1878 de imzalanan Ayastafanos Anlaşması gereği o zaman Batum Liva'sına bağlı Artvin Ardanuç Borçka Şavşat ve Hopa'nın Kemalpaşa bucağı savaş tazminatı olarak Ruslara terkedilmiştir. 3 Mart 1918 de imzalanan Brestlitovsk antlaşması gereğince Ruslar Artvin topraklarından çekilmişlerdir. Peşine İngiliz'lerin ve Gürcü'lerin geçici işgalleri olmuşsa da TBMMM nin girişimleri sonucu 23 Şubat 1921 de Artvin Anavatana kavuşmuştur. 16 Mart 1921 de imzalanan Moskova Antlaşması ile durum kesinlik kazanmıştır