Bireylerin toplum içerisindeki durumu, yeri, kazandığı saygınlık ve makama statü denir. Toplumda bireyin statüsüne uygun olarak ondan beklenen davranışlara da rol denir. Roller, bireyin içinde bulunduğu gruplara göre farklılık gösterebilir. Birey aile içinde çocuk rolündeyken okulda öğrenci, mahallede arkadaş rolündeyizdir. Rollerimiz gruplara göre farklılık gösterdiği gibi, sosyal rollerin zaman içindeki değişimi de gösterebilir.
Zaman içerisinde bireyin kardeşi olduğunda cinsiyete göre birey ağabey/abla rolünü edinir. Okulda öğrenci rolündeyken, mezun olduktan sonra mesleğe göre rollere sahip oluruz. Zaman geçtikçe rollerde değişiklikler olmaya devam eder ya da var olan rollere ek olarak yeni roller ediniriz.
Zamanla rolün yapısında da değişiklikler yaşanabilir. Günümüzdeki öğrenci, baba/anne, erkek/kadın rollerinin yapısı, yüzyıl öncesine göre farklılıklara sahiptir. Örneğin, önceki zamanlarda babanın rolü; aileye maddi güç sağlayan, aileyi toplumda temsil eden birey olarak görülürdü. Günümüzde ise ailesi ailesiyle daha çok zaman geçiren, anne ile aynı oranda temsil hakkı olan olan birey konumundadır.
Bireyler doğar, büyür ve gelişirler. Bireyler hayatları boyunca edindikleri sosyal rolleri bir anda sahip olamazlar. Yaşamları içinde bireylerin sahip oldukları sosyal roller de bazen değişime uğrar.
Sosyal rollerin zaman içindeki değişimi ile ilgili Şema
Birey, dünyaya geldiğinde anne ve babasının ilgisine muhtaç olarak doğar. bu dönemde toplum, bireyden bir sorumluluk beklemez.
Birey, zamanla büyüdükçe yeni sosyal roller edinir. Kardeşi olursa ağabey veya abla sosyal rolünü üstlenir. Kardeşine hem yardımcı hem de davranışlarıyla örnek olur.
Okul çağına gelen birey, bu dönemde öğrencilik sosyal rolünü üstlenir. Öğrenci olmanın gerektirdiği sorumlulukları yerine getirmeye başlar. Düzenli olarak okuluna gider, okul kurallarına uyar, derslerini dinler ve okulda öğrendiği bilgileri evde tekrar ederek düzenli olarak ders çalışır.
Birey, eğitimi boyunca kendine bir meslek belirlemeye çalışır. Meslek sahibi olunca toplumun ihtiyaç duyduğu hizmetleri sunar. Örneğin, okulda öğretmenin öğrenciye yeni bilgiler öğretmesi ve topluma faydalı bireyler olmalarını sağlaması sosyal rollerinin bir gereğidir.
Sosyal Rollerin Zaman İçindeki Değişimi.
Birey, çocuğu olduğunda baba veya anne rolünü üstlenir. Bu rollerin gerektirdiği davranışları yapmaya başlar. Çocuğun eğitim, güvenlik, barınma, giyinme, eğitim ve beslenme ihtiyaçlarının karşılanması bunlara örnektir.
Hayatının ilerleyen dönemlerinde birey; büyükbaba, büyükanne, babaanne veya anneanne rollerine sahip olur.
Bireyin torunlarını sevmesi, yaşamı boyunca edindiği tecrübe ve birikimlerini torunlarına aktarması da bu sosyal roller sonucunda oluşur.
Birey, bebeklik döneminden çocukluk dönemine geçtiğinde oyun dönemindedir. Bu dönemde gerek arkadaşlarıyla birlikte, gerekse bireysel olarak oyun oynar. Arkadaşlarıyla işbirliği yapma, oyunlar oynayarak birlikte hareket etme, gibi davranışları yerine getirmeye başlar.
