Turgut Özal

Türkiye'de ekonomik, siyasal ve toplumsal alanlarda birçok yeniliğe imza atan 8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal kimdir? 1927 yılında Malatya'da doğdu. Bankacı bir baba ve öğretmen bir annenin çocuğu olan Özal, babasının mesleği nedeniyle ilk, orta ve lise eğitimini farklı şehirlerde tamamladı. Turgut Özal İstanbul Teknik Üniversitesi Elektrik Mühendisliği bölümünü 1950'de bitirmiştir. Daha sonra Elektrik İşleri Etüt İdaresinde çalışmaya başladı.

"Mühendislik ekonomisi" alanında ABD'de uzmanlık eğitimi gören Turgut Özal, Türkiye'ye dönüşü sonrası Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdür Yardımcılığı görevini yaptı. Semra Özal ile 1954'te evlenen Turgut Özal'ın üç çocuğu oldu.

Askerliğini, Milli Savunma Bakanlığı Bilimsel Danışma Kurulu Üyesi olarak 1961-1962 arasında yapmıştır. Turgut Özal, Devlet Planlama Teşkilatının kurulmasında önemli roller üstelenmiştir. Aynı zamanda 1967-1971 arasında bu kurumun müsteşarlığını yaptı.

Ekonomik Koordinasyon Kurulu, Para ve Kredi Kurulu, RCD Koordinasyon Kurulu ve AET Koordinasyon Kurulu başkanlıklarında bulunan Turgut Özal, Dünya Bankasında 1971-1973 yıllarında danışman olarak görev yaptı.

Çeşitli sanayi kuruluşlarında da çalışan Turgut Özal, Madeni Eşya Sanayii Sendikası başkanlığı görevini yürüttü.

İlk denemesinde milletvekili seçilemedi

Özal'ın siyasi hayatı, 1977 genel seçimlerinde Milli Selamet Partisinden İzmir Milletvekili adayı olmasıyla başladı. Özal, bu denemesinde milletvekili seçilemedi.

Bu sürecin ardından, 1979 sonlarına doğru Başbakanlık Müsteşarı olarak atanan Turgut Özal, aynı dönemde Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) Müsteşarlığı görevini de vekaleten yürüttü. Özal, bu özelliğiyle hem DPT Müsteşarlığı hem de Başbakanlık Müsteşarlığı yapmış Türkiye'nin tek başbakanı ve cumhurbaşkanı oldu.

Ekonomide liberalleşmenin çalışmalarını yapmıştır. "24 Ocak Kararları" olarak bilinen geniş çaplı programın hazırlanmasında büyük rol oynamıştır. Özal, o dönemdeki çalışmaları nedeniyle "sandalyesiz bakan" olarak anılmıştır.

Turgut Özal, 12 Eylül 1980 askeri müdahalesinden sonra kurulan hükümete Ekonomik İşlerden Sorumlu Başbakan Yardımcısı olarak atanmıştır.

Türkiye'ye kredi imkanının ve ihracatta başarının sağlandığı bu dönemde Özal, izlenen para politikası konusunda hükümetle anlaşmazlığa düşerek Başbakan Yardımcılığı görevinden 1982'de istifa etti.

Ekonomiye yönelik adımlar attı

Bu süreçte kendi çizdiği yoldan ilerlemeye başlayan Özal, 20 Mayıs 1983'te Anavatan Partisini kurdu.

Aynı yıl yapılan genel seçimde partisinin birinci gelmesi üzerine 45. Hükümeti kuran Özal, 1983'ten 1991'e kadar aralıksız olarak tek başına iktidarda kalmayı başardı.

Çeşitli siyasi eğilimleri birleştirme iddiasıyla ortaya çıkan ve iktisadi konulara ağırlık veren Anavatan Partisi, bu dönemde kitlelere ulaşmak için "orta direk" temasını kullanmıştır.

İlk olarak ekonomiye yönelik adımlar atan Özal, bu alandaki sınırlamaları kaldırmaya çalıştı.

Turgut Özal Silahlı saldırıda elinden yaralanmıştır

Özal'ın 1988'de uğradığı silahlı saldırı Türkiye'nin gündemi oldu.

Anavatan Partisinin 18 Haziran'da Ankara Atatürk Spor Salonu'nda düzenlenen 2. Olağan Kongresi'nde yaptığı konuşma sırasında silahlı saldırıya uğrayan Özal, sağ elinden yaralandı. Yaralı halde kürsüye çıkan Özal, "Bilhassa belirtmek istiyorum, Allah'ın verdiği ömrü, O'nun isteğinden başka alacak yoktur, biz de O'na teslim olmuşuzdur." ifadelerini kullandı.

Suikastı düzenleyen Kartal Demirağ, saldırı sonrasında yakalandı ve yargılama sonucunda idama mahkum edildi. Daha sonra cezası 20 yıl hapse çevrilen Demirağ, 4 yıl hapis yattıktan sonra Turgut Özal tarafından 1992'de affedildi.

Sorunlara farklı bakış açılarıyla yaklaştı

Turgut Özal, döneminin sorunlarına farklı bakış açılarıyla yaklaşarak Türkiye'nin ekonomik ve sosyal gelişimine önemli katkılar sağladı.

Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin su ve toprak kaynaklarının geliştirilmesini amaçlayan "Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP)", 1989'da hazırlanan "Master Plan" ile tarım, sanayi, ulaştırma, eğitim, sağlık, kırsal ve kentsel alt yapı yatırımlarını da içine alan bir bölgesel kalkınma projesine dönüştü.

Özal'ın ayrı bir önem verdiği bu proje ile bölge halkının gelir düzeyinin artırılması, yaşam şartlarının iyileştirilmesi ve bölgesel gelişmişlik farklarının giderilmesi amaçlandı.

Turgut Özal TBMM tarafından Cumhurbaşkanı seçildi

Siyasi kariyerinde yaptığı çalışmalarıyla adından söz ettiren Özal, TBMM tarafından, 31 Ekim 1989'da Türkiye Cumhuriyeti'nin 8. Cumhurbaşkanı seçildi.

Turgut Özal, 9 Kasım 1989'da başladığı bu görevde, ekonomik alanda attığı önemli adımların yanı sıra dönemin büyük sorunları arasında yer alan terörle mücadele konusunda da farklı bir strateji izledi.

İlk kez sivil inisiyatifi devreye sokan Özal, sorunun çözümü için pek çok görüşme gerçekleştirdi ve rapor hazırlattı.

Çankaya Köşkü'nde 12 Mart 1991'de Celal Talabani ile görüşen Özal, terör olaylarının ve "Kürt sorununun" çözümü için çaba harcadı. Görüşmeden kısa süre sonra 26 Mart 1991'de Der Spiegel dergisine bir açıklama yapan Talabani, Özal'ın "Kürtlere özerklik vereceğini" söylediğini iddia etti.

Turgut Özal, 1992'nin Mart ayında DEP milletvekilleri Ahmet Türk, Sırrı Sakık ve Orhan Doğan'ı Köşk'te kabul ederek, onlarla da bir görüşme gerçekleştirdi. Sırrı Sakık, görüşmenin ardından Özal'ın kendilerine "Genel af çıkarıp, sorunu kökünden çözeceğini" belirttiğini açıkladı.

İddialar üzerine mezarı açılmıştır

Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü Kaya Toperi ve Başyaveri Kurmay Albay Arslan Güner'e 10 sayfalık bir Kürt raporu hazırlatan Özal, ANAP Milletvekili Adnan Kahveci'yi bu konuda yeni bir rapor hazırlamak üzere görevlendirdi. Kahveci, Güneydoğu'da bir süre inceleme yaptıktan sonra, "Kürt sorunu nasıl çözülmez" başlıklı bir rapor hazırladı. Turgut Özal, bu raporu o dönem MGK toplantısında tartışmaya açtı.

Turgut Özal'ın, sorunun çözümüne ilişkin çabaları, 17 Nisan 1993'te vefat etmesiyle sonuca ulaşamadı.

Ölümünden 19 yıl sonra 2012'de "cinayet sonucu öldüğü" yönündeki iddialar nedeniyle otopsi yapılması için Özal'ın mezarı açıldı.

Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı, otopsi raporuna göre, mevcut bilgi ve bulgularla Özal'ın kesin ölüm sebebinin tespit edilemediğini bildirdi.