Ametaller

Ametaller Nedir
Metal olmayan element:
"Klor, fosfor, oksijen ametaldirler."- .

Ametaller : Metallerle oluşturdukları bileşiklerde negatif değerliklidir. Kendi aralarında da bileşik oluşturma özelliğine sahip olmalarından dolayı pozitif karaktere sahip olanlarda vardır.

Sertlik, elektrik iletkenliği gibi metallere özgü özellikleri göstermeyen maddelere verilen ad. Genellikle karbon, azot, fosfor, oksijen, kükürt, selenyum, flüor, klor, brom, iyot ve soygaz elementlerine ametal denir.

Bu elementlerin kendi aralarında çok az ortak özelliği vardır, çoğu gaz, brom sıvı, geri kalanıysa katıdır. Ametaller başka elementlerle bileşik oluştururken elektron vermek ya da paylaşmak yerine alma eğilimindedirler. Böylece eksi yüklü iyon olurlar. Ayrıca ametallerin ısı ve elektrik iletkenlikleri düşüktür. Metaller gibi parlak değillerdir. Normal koşullarda, cıva dışında hepsi katı hâlde olan metallerin tersine, ametaller üç hâlde de bulunur. Örneğin argon (Ar), klor (Cl), helyum (He), hidrojen (H), azot (N) ve oksijen (O) gaz; brom (Br) sıvı; karbon (C) katıdır.

Ametal
Ametaller, metal özelliği göstermeyen elementlerdir. Sertlik, mekanik uyarlanabilirlik ya da elektrik iletkenliği gibi metallere özgü özellikleri göstermeyen maddelerdir. Genellikle karbon, azot, fosfor, oksijen, kükürt, selenyum, flüor, klor, brom, iyot ve soy gaz elementlerine ametal denir.

Metaller çözeltilerde katyonları (pozitif yüklü iyonları) oluştururken, ametaller anyon (negatif yüklü iyon) oluşturma eğilimindedir. Metallerin aksine iyi iletken değillerdir ve elektronegatiflikleri çok yüksektir. Metaller ve ametaller arasında özellikler gösteren bazı yarıiletken elementler, "metaloidler" olarak da adlandırılır. Halojenler ve soygazlar da ametal doğadadır.

Ametallerin Özellikleri

• Isı ve elektriği iletmezler ( Grafit hariç ).
• Yüzeyleri mattır .
• Kırılgandırlar , tel ve levha haline dönüştürülemezler .
• Bileşiklerinde hem pozitif hem de negatif değerlikte olabilirler .
• Oda koşullarında katı,sıvı veya gaz hallerinde bulunabilirler .
• Elektron almaya isteklidirler çünkü son yörüngelerinde 5,6,7 elektron barındırabilirler .
• Erime Noktaları,Kaynama Noktaları ve Yoğunlukları düşüktür .
• Kendi aralarında kovalent bağlı bileşik oluştururlar .
• Metallerle iyonik bağlı bileşik oluştururlar .
• Oksijenli bileşikleri asidik özellik gösterir .
• Doğada moleküler halde bulunurlar .
• 1A grubunda sadece hidrojen ametaldir .

Ametaller ve Özellikleri
Hidrojen, oksijen, azot, kükürt, klor, brom, iyot, elmas, grafit vb. elementler ametaldir.
Ametallerin kendilerine özgü özellikleri şunlardır:

• Normal koşullarda katı (karbon, kükürt gibi), sıvı (brom gibi) ve gaz (hidrojen, oksijen, klor gibi) halinde bulunurlar .
• Parlak değillerdir. Renkli veya renksiz olurlar. Işığı kırar veya geçirirler .
• Isıyı ve elektriği iyi iletmezler. Çoğu yalıtkandır .
• Esnek değillerdir. Tel ve levha haline gelmezler .
• Erime noktaları düşük, öz kütleleri küçüktür .
• Doğada genel olarak molekül halinde bulunurlar. (H2, O2, N2, Cl2 gibi).
• Ametaller, metallerle etkileşerek iyon bileşikleri oluşturur.(NaCl, FeS gibi)
• Ametaller, kimyasal olaylarda genel olarak elektron alarak (-) yüklü iyon olur. Bazı hallerde eloktron da verebilir.
• Ametaller, ametallerle elektron ortaklığı kurar.

Metal olmayan, normal koşullarda katıdan başka sıvı ya da gaz durumunda bulunabilen, tel ve levha biçimine gelemeyen,elektrik ve ısıyı iletmeyen ( bir tür C kristali olan grafit dışında ) ve elementler tablosunun sağ tarafında yer alan elementlerdir. Ametallere uzun bir süre, metalsiler ( metali andıran )a dı verilmiştir; oysa günümüzde metalsiler terimi,hem metal,hem de ametal özelliği taşıyan elementleri belirtmek için kullanılmaktadır. Bazı ametaller, sembolleri ve değerlikleri şunlardır:

Ametaller, birleşme değerlerine göre sınıflandırılır:
1.grup: Tek değerli ametaller : Çok elektronegatiftirler;hidrojenle birleşince kuvvetli asitler verirler. Bunlar birbirlerine çok benzeyen tuz verenlerdir(halojenler): flor, klor, brom ve iyot .

2.grup: Daha az elektronegatif olan çift değerli ametaller: Oksijen, kükürt, selenyum, tellür .

3.grup: Hidrojenli bileşikleri artık asit olmayan üç değerli ametaller: Azot, fosfor, arsenik.

4.grup: Dört değerli ametaller: Karbon ve silisyum . Bunlara aynı birleşme değeri olmamakla beraber, bor da katılabilir. Havadaki nadir gazlar ( helyum, neon, argon, kripton ve ksenon )birleşme

Genellikle ısı ve elektriği iyi iletmezler.Bir kristale elektrik akımı verdiğimizde elektronların, kristaldeki bağ türüne bağlı hareket kazanmaları ile ya iletkenlik oluşur ya da elektronlar elektrik akımı altında hiç hareket edemezler,o zaman da kristallerde yalıtkanlık özelliği meydana gelir. Elektrik akımı iletkenliği değerlik elektronların hareketliliği ile ilgilidir. Ametallerde ise değerlik elektronlarının hareket edebileceği boş değerlik orbitalleri yoktur. Bu tür atomlarda elektronlar atomlarına çok sıkı bağlıdırlar.Bunun için elektrik akımı iletkenliği yoktur. Ama karbonun allotropik bir kristali olan grafit, kara fosfor, gri arsenik ve gri antimon gibi maddeler çok az da olsa elektrik akımını iletir.Grafitin elektrik akımını iletmesinin sebebi, grafitte C atomları arasında zayıf pi bağlarının bulunmasıdır.

Bu da elektronların hareketliliğine, dolayısıyla elektrik iletkenliğine sebep olur. Ametaller, genellikle yeni kesildikleri anda bile, metal parıltısı göstermezler ( ama iyot pulları, grafit yada antrasit, özellikle de gri antimon bu özelliğe uymazlar ) Kükürt ve fosfor gibi bazılarında parlaklık varsa da bu parlaklık camınkine benzer. Onun için adına cam parlaklığı denir. Ametaller, katı ( kükürt ,fosfor ); sıvı ( brom ); gaz ( oksijen, azot )hallerinde bulunurlar. Bu elementlerin pek az ortak özelliği vardır; çoğu gazdır , biri ( brom ) sıvı, geri kalanlar ise katıdır. Ametaller, metallerden fiziki ve mekanik özellikleriyle ayrılırlar.Katı metaller yaprak veya tel haline getirilemez ve dayanıklılıkları düşüktür. Sert ve kırılgandırlar; mekanik özellikleri çok kötüdür.

Ametallerin atomları genellikle küçüktür ve en dış kabuklarında görece olarak daha çok elektron bulunur. Soy gaz atomlarında elektron kabukları bütünüyle dolu olduğundan bu elementler hemen hemen tümüyle eylemsizdir. Öbür ametallerin elektron kabukları da doluya yakındır ve soy gazların kararlı elektron düzenine kavuşabilmeleri için yalnızca birkaç elektron almaları yeterlidir.

Bu nedenle ametallerin atomları,başka atomların elektronlarını belirgin bir biçimde kendilerine çekme eğilimi ( yüksek elektronegatiflik ) gösterirler. Elektronegatifliği daha düşük olan atomların elektronlarını çekerek ya da eş elektronegatiflik düzeyindeki atomlarla elektronlarını paylaşarak kimyasal bileşikler oluştururlar. Ametaller elektrolizde anotta toplanır. Ametaller metallerin tersine, elektron yitirme eğilimi göstermezler; dolayısıyla yükseltgen ya da çok yükseltgendirler. Ametal elementlerden birkaçı hem yerkabuğunun büyük bir bölümünü oluşturur, hem de canlıların var olabilmesi ve gelişmesi için yaşamsal önem taşır.

Bunun için de canlılarda çok miktarlarda bulunurlar. Ametallerin oksitlerinden en az biri suda çözünerek asit oluşturur. Bu okside genellikle asit anhidrit adı verilir. Katı ametallerde genellikle belirli molekül biçimleri ya da molekül billurları gözlenir.Özellikle oksitlerde ve sülfürlerde ortak bağlı bileşikleri kolayca oluştururlar. Selenyumun ve antimonun oksitlerinde belirsiz zincir biçiminde bir yapı gözlenir. Elmasta karbon atomları arasındaki silikatlarda silisyum ve oksijen atomları arasındaki güçlü ortak bağlar elmasla kuvarsın çok sert olmalarının nedenini açıklar. Ametallerin çevresinde genellikle (8-n) atom yer alır; n elementleri sınıflandırma çizelgesinde ametallerin yer aldığı sütunun numarası (n=3,4,5,6 ya da 7),yani çevrel elektronların sayısıdır. ( sekizlik kuralı) Böylece Dumas’ın yaptığı gibi ametaller birleşme değeri (ya da değerlik) adı verilen (8-n) teriminin aldığı değerlere göre tanımlanmış dört sınıfa ayrılabilirler; Halojenler tek değerlikli (n=7 ve 8-n=1) , kükürt sütununun elementleri iki değerlikli (n=6), azot sütununda yer alanlar üç değerlikli (n=5), karbon ve silisyum dört değerliklidir. (n=4) Dumas, boru ( genellikle üç değerlikli ) bazı metal özellikleri göstermesi nedeniyle bu ayrımın dışında bırakmıştır. Genellikle erime ve kaynama noktaları düşüktür.