polipropilen
Petrol parçalanırken gaz olarak açığa çıkan ürünün polimerizasyonu sonucu oluşan sentetik madde. Düşük maliyetli, petrokimya artıklarından elde edilen genel maksatlı bir ısıl yoğruk.
Polipropilen , otomotiv sanayinde kullanılan parçalardan, tekstil ve yiyecek paketlemesine kadar çok geniş kullanım alanı olan termoplastik bir polimerdir. Monomer propilenin polimer hale getirilmesi ile elde edilen polipropilen kimyasal solventlere (asit ve bazlar) karşı aşırı derecede dirençlidir.
CH3 H CH3 H CH3 H
/ | | | |
C==C -> -- C -- C -- C -- C --
/ | | | |
H H H H H H
propilen monomer polipropilen polimer
Deterjan kutularının kapakları, margarin kapları gibi ambalaj malzemeleri üretilir. Ayrıca dayanıklı olması ve geri dönüştürülebilirliği nedeniyle otomotiv sektöründe de önemli bir kullanım alanı bulmaktadır. Geri dönüştürülmüş PP'den sentetik halı tabanı, çeşitli plastik banyo mutfak ve kırtasiye malzemeleri üretilir.
Polipropilen (PP) polimerlerin poliolefin sınıfına dahil bulunmaktadır. Bu polimerler olefin monomerlerden ( doymamış hidrokarbonlar ) türetilmektedir; etilen (CH2 = CH2) polietilen için monomerdir. Polipropilenin monomeri ise propilendir. (CH3 – CH = CH2).
Polipropilen plastikler 1950’li yıllarda ticari uygulamalarda yer almaya başlamış bulunmaktadır. Polipropilen bazlı termoplastikler, polietilen bazlı termoplastiklere nazaran ticari anlamda halen ikinci sıradadırlar. Polipropilenin toplam üretimi 2002 yılında 35 milyon ton’a ulaşmıştır ve PP üretim kapasitesi artmaya devam etmektedir.
Polietilenden farklı olarak polipropilen, moleküler yapı ve geometrisinden dolayı, polimerizasyonu esnasında üç tip polimer oluşur. Bunlar aşağıdaki gibi isimlendirilmiştir: 1) İzotaktik (isotactic) 2) Sindiyotaktik (syndiotactic) 3) Ataktik (atactic) Bilindiği üzere PP’de, PE’dekinden farklı olarak metil (CH3) grubu mevcut bulunmaktadır. Bu yüzden polipropilenin moleküler geometrisi polietileninkine göre daha farklıdır (örneğin; izotaktik, sindiyotaktik, ataktik gibi). PP’nin izotaktik formunda, tüm metil grupları (CH3) üç boyutlu düzeyde tek tarafa sıralanır.
Alt düzlemde H radikalleri bulunur. Kristal yapıda bir polimerdir. Sindiyotaktik PP’de ise CH3 grupları üç boyutlu düzeyde bir üst düzlemde, bir alt düzlemde yer alır. Aralarda ise H radikalleri bulunur. Bu da kristal yapıda bir polimerdir. PP’nin ataktik yapısında ise metil grupları üç boyutlu düzeyde her iki tarafta da gelişigüzel yerleşmiştir. Amorf (şekilsiz) yapıda bir polimerdir. Heptan ve hekzanda çözünür.
Kimyasal ve Fiziksel Özellikleri
En yaygın ticari polipropilenin , kristal yapısı düşük yoğunluklu polietilen (LDPE) ve yüksek yoğunluklu polietilen (HDPE) arasında bir seviyeye sahiptir. Young modülü (elastizite modülü) de orta seviyededir. Bununla beraber, LDPE’ den daha az sert ve HDPE ‘den çok daha az gevrektir. Bu polipropilenin ABS gibi mühendislik plastiklerinin yerine kullanılmasına izin verir.
Polipropilen, yorulmaya karşı çok iyi direnç gösterir. Düşük maliyetlidir, iyi bir darbe dayanımı vardır. Sürtünme katsayısı düşük olup, çok iyi elektrik yalıtımı sağlar. Kimyasal direnci iyidir. Tüm termoplastik işleme proseslerine uygundur. Polipropilenin, erime sıcaklığı 160 santigrat derece civarındadır.
Buna karşın şu dezavantajlara sahiptir. UV ışını dayanımı azdır, yüksek termal genleşme gösterir. Boya ve kaplaması zordur. Dış hava şartlarına dayanımı azdır, oksitlenmeye açıktır. Yanıcı olup, klor içeren solventler ile etkileşime girer.
