Nem
Nem, Havada bulunan su buharı. Hafif ıslaklık, rutubet. Nem, havada bulunan su buharı miktarıdır. Nem ölçümlerinde mutlak nem, bağıl nem ve spesifik nem hesaplanır. Mutlak nem birim hacimdeki nem miktarıdır. Gram / metreküp olarak verilir. Bağıl nem havadaki nem miktarının o havanın alabileceği maksimum neme olan oranıdır. Birimsel olarak verilir ve sıcaklık ile ters orantılıdır.
Spesifik nem ise bir gazda bulunan su buharının ağırlığının gaz ağırlığına olan oranıdır. İngilizcede moisture ise bir katının aldığı ya da verdiği sıvı miktarına denir. Türkçede ise tam bir karşılığı yoktur, rutubet olarak adlandırılabilir.
Çiğ noktasında ise yüzey üzerindeki bağıl nem %100’e eşittir. Bu, çiğ noktasın sıcaklığında havanın (ya da ilgili gazın) suya doyduğu anlamına gelir, sıcaklığın biraz daha azalması durumunda yüzey üzerinde bir miktar su yoğunlaşacaktır.
Üç cins nem ölçümü vardır: mutlak nem, bağıl nem ve spesifik nem. Hava durumu bültenlerinde bahsedilen ve bu sebeple en sık karşılaşılan nem türü bağıl nemdir (relative).
Bağıl nem yüzde ile belirtilir. Mutlak nem 1 metreküp havada kaç kilo su buharı olduğunu bildirir, spesifik nem ise su buharının havaya olan oranını verir, yani bir kilo havada kaç kilo su buharı olduğunu söyler. Bizlerin ilgilendiği nem cinsi bağıl nemdir, yani bir gaz karışımındaki su buharının kısmi basıncının suya göre oranıdır
Nem ile uğraşırken dikkat edilmesi gereken bir konu da sıcaklıktır. Daha sıcak hava daha fazla nem tutma kapasitesine sahiptir. Bu sebeple yazın yüksek nemli havalarla karşılaşmaktayız. Kışın ise ısıtıcıların da desteği ile kapalı ortamlarda nem azlığı gündeme gelmektedir. Yani ideal nem yerine “ideal yaşam koşulları”, yani ideal ortam ısısı ve nemi demek uygun olacaktır.
Aslında nem açısından bizim kontrol edebileceğimiz şey kapalı ortamdaki nem, yani yaşam ortamındaki nem miktarıdır. Kontrol ölçmeyi gerektirir, nemi ölçen aletlere nemölçer denir. Isıyı ölçen aletlere termometre denildiği gibi nem ölçerlere de higrometre dendiği de olur.
Bu cins aletler evlerde bulundurulursa havanın kalitesi konusunda ayrıntılı bilgi edinmemizi sağlayacaktır. Aşağıda ev içi nem hakkında bazı bilgiler verilmektedir: Ev ortamı için ideal nem aralığı %30-60 arasıdır. Düşük nemde canlılar için cilt kuruması, aşırı susama, mukoza iritasyonu, enfeksiyonlara açık hale gelme, göz kuruluğu, alerjik problemlerde artma, “hasta bina sendromu” ( plaza sendromu ) gibi sorunlar ortaya çıkar.
Bitkilerde kuruma, yapraklarda sararma görülür. Cansızlar için ise özellikle kitaplarda ve diğer ahşap ürünlerinde su kaybı sonucu zarar oluşur. Bu sebeple müzik aletleri ve kitaplıklar için nem kontrolü çok önemlidir. Aynı nedenle müzelerde nemi sabit tutan düzenekler kullanılmaktadır.
Düşük nem aynı zamanda statik elektriklenmeyi de arttırmaktadır. Yüksek nemde ise insanlarda terleme fonksiyonu olumsuz etkilenir. Terleme vücudun soğuma mekanizmasıdır. Havada nemin yüksek olduğu durumda buharlaşma olmayacağından kişi terleyemez ve sıcaktan etkilenir. Bu durum halk arasında güneş çarpması olarak adlandırılan durumun da sebebidir.
Yüksek nemde yüzeylerde su yoğunlaşması olacağından mobilya ve eşyalar, bilhassa metal aksam ve elektrik tesisatları zarar görür. Yosunlar, küfler yüksek nemde yaşam bulur, ev akarları yüksek nemde daha hızlı ürerler. Çoğu zaman düşük nemli ortamları olduğundan daha soğuk, yüksek nemli ortamları da olduğundan daha sıcak hissederiz. Evlerimizde üşüdüğümüzde ısıtıcıların derecesini yükseltmeden önce nemi kontrol ederek durumu daha kötüleştirecek hareketlerden, yani ısıyı arttırmaktan kaçınabiliriz. Evlerde nemi düşürmek, yükseltmekten daha zordur.
Klima cihazları evdeki nemi alarak sıvı halde dışarıya verirler; klimadan sokağa akan su, aslında evdeki su buharıdır. Bu sebeple yazın klimalı ortamlarda nemin aşırı düşmesi tehlikesi vardır. Klima cihazının dikkatli kullanımı ile nem kontrolü yapılabilir. Bilhassa küçük mekanlarda nemi almak için kullanılan ve kimyasal madde içeren ürünler de vardır.
Nemi arttırmanın yolu ortama daha fazla su buharı vermekten geçer. Bunu en basitinden çaydanlık ile de yapabiliriz. Daha teknik bir çözüm için hava nemlendiriciler kullanılır. Bunlar sıcak ve soğuk buhar veren aletlerdir: Sıcak buhar veren cihazlar suyu ısıtarak dışarı verirler. Avantajı daha verimli olmasıdır, nemi kısa sürede yükseltirler. Sıcak buhar havadan hafif olduğu için yükselir ve odaya yayılır. Su yüksek ısıya ulaştığı için hijyenik avantajı vardır. Dezavantajı elektrik tüketiminin yüksek olmasıdır.
Sıcak buhara da dikkat edilmelidir, yanma riski vardır. Soğuk buhar veren cihazlar suyu çok yüksek frekansta titreşen bir çubuk ya da pervane veya püskürtücü yardımı ile çok küçük parçacıklara ayırıp bir pervane (fan) yardımı ile havaya verirler. Avantajı elektrik tüketiminin az olmasıdır. Dezavantajı ise suda bulunabilecek her türlü kirleticiyi havaya karıştırabileceğinden temiz su ile kullanılması gereği, dolayısı ile hijyen problemi olmasıdır.
Bu cihazların temizliği daha zordur, içinde yosun üremesi kolay olur. Ayrıca verim düşüktür, soğuk “buhar” yükselemez ve yere doğru iner. Havaya karışması daha zor olduğundan etkisi daha sınırlıdır. Bunları yüksek yerlerde çalıştırmak verimi arttırır. Eğer evimizde nem ölçer yoksa kışın camda buğu oluşuncaya kadar bu aletleri çalıştırmak, buğu oluşunca durdurmak bir çözümdür. Yazın ise nemin yüksek olduğu gündüz saatlerinde camların gereksiz yere açılmaması, geceleri ortamın havalandırılması faydalı olabilir.
Sonuç olarak, şahsi kanaatim, yaşama ortamındaki nemin ortam ısısından daha önemli bir kriter olduğu yönündedir. Buna rağmen kişiler nadiren neme dikkat etmektedirler. İstanbul`da merkezi ısıtmalı evlerdeki nem, mevsime göre %30-80 arasında değişmektedir. Pek çok elektronik nem ölçer sağlıklı aralığı %40-60 olarak verir ve nem ayarlamasının özenle yapılması çok önemlidir. İnsan vücudunun %80`inin su olduğunu düşünecek olursak ortamdaki nem dengesinin sağlık için önemi daha iyi anlaşılabilir.
Nemçeker
1 . Havadaki nemin niceliğini ölçüp gösteren alet, higroskop .
2 . sıfat Havadaki nemi emme özelliği olan, higroskopik .
Nemdenetir
Bir yerdeki nemlilik derecesini durağan durumda bulunduran alet, higrostat .
Nemölçer
Havanın nem derecesini ölçmeye yarayan alet, higrometre .
Neme yönelim
Canlıların zorunlu olarak havanın nemine göre yönelmesi ve yer değiştirmesi, higrotropizm .
Bağıl Nem
Bir metreküp hava içinde bulunan su buharı ağırlığının, aynı şartlardaki havanın doymuş su buharının ağırlığına oranı .
Mutlak Nem
Salt nem.
Salt Nem
Bir metreküp hava içinde bulunan su buğusu niceliği, mutlak nem.
Ağaç Nemi
Ağaçta bulunan su miktarının, aynı ağacın mutlak kuru ağırlığına oranı.
