Ağaç
Meyve verebilen, gövdesi odun veya kereste olmaya elverişli bulunan ve uzun yıllar yaşayabilen bitki. Boyu en az 5 metre , çapı da 10 cm'den aşağı olmayan, dal sürgün ve yapraklarının oluşturduğu tepe tacını tek bir gövde üzerinde taşıyan, her yıl çap artımı yaparak kalınlaşan , sürgün vererek boylanan, hücrelerinin büyük bölümü odunlaşmış olan, uzun ömürlü bitkilere Ağaç denir.
Bir ağaç; temel olarak kök, gövde, dal ve yaprak olmak üzere 4 ana organdan oluşur. Bu organların biçim, boyut, yoğunluk, hacim, ağırlık, boy, çap, yıllık artım gibi özellikleri ağacı biçimlendiren temel özelliklerdir.
Bir ağacın yaşayıp gelişebilmesi için; ışık, sıcaklık, CO2, O2, su ve mineral madde gereklidir.
Ağaçların; topraktan su ve mineral maddelerini, havadan ise karbondioksiti almak, güneş enerjisini kullanarak organik madde üretmek, havaya oksijen vermek, canlılara besin ve barınak sağlamak gibi çok önemli işlevleri vardır.
Ağaçlar bu işlevleri yerine getirirken çevrelerindeki canlı ve cansız tüm varlıklarla karşılıklı olarak birebir ilişki ve etkileşim halindedirler. Bu yüzden ağaçlar içinde bulundukları ekosistemler için vazgeçilmez elemanlardırlar. Ağaçların yok olması; yaşama ortamının bozulması ve iklimin olumsuz yönde etkilenmesi ve devamında yaşam zincirinin kopması, en sonunda da tüm yaşamın yok olması anlamına gelir.
Ağaçlar ışık, yer, su ve mineral maddeler yüzünden birbirleriyle amansız bir rekabet içerisine girerler. Bu rekabette baskın çıkabilmek ve dolayısıyla hayatta kalabilmek için tepe ve köklerini hızla geliştirmeye çalışır, gölgeye dayanıklı yaprak üretir, işlevini kaybeden organlarını ( yaprak - dal - kök) terk eder, rakiplerini gölgeleyerek alt etmeye çalışırlar. Bazı ağaç türleri ( ceviz, meşe, huş, dişbudak, ıhlamur gibi..) kök ve yapraklarından salgıladıkları sıvı ve gazlarla komşu bitkilere zarar bile verebilirler.
Ağaçlar olgun çağa geldiklerinde ulaşacakları boylara göre üç sınıfa ayrılmaktadır.
Birinci Sınıf Ağaçlar : 100 - 150 Yaşlarında takriben 35 - 40 m. boylanabilen ağaçlar bu gruba girer: ( Ladin, Melez, Sedir, Duglas, Sekoya, Sançam, Karaçam, Meşeler, Kayın, Dişbudak, Çınaryapraklı Akçaağaç, Ihlamur, Karaağaç, Kızılağaç, Okaliptus gibi..)
İkinci Sınıf Ağaçlar : İleri yaşlarda 25 m boylanabilen ağaçlar bu gruba girer: ( Kızılçam, Fıstıkçamı, Servi, Porsuk, Ardıç, Çınar, Titrekkavak, Sahra Akçaağacı, Gürgen, Söğütler gibi..)
Üçüncü Sınıf Ağaçlar : İleri yaşlarda ancak 8 - 10 m. boylanabilen ağaçlar bu gruba girer: ( Andız, Fenike Ardıcı, Akçaağaç, Kızılcık, Çitlenbik, Mazı Meşesi, Pırnal Meşesi, Keçiboynuzu, Defne, Tesbih ağacı gibi.)
Ağaçların özellikleri
Ağaçlar, yaşamları boyunca büyümeyi sürdüren odunsu bitkilerdir. Ağaçların biçimleri, büyüklükleri ve yaşam süreleri, türden türe değişkenlik gösterir.
Yeryüzünde, narin süs ağaçlarından, dev sekoyalara kadar 20.000 kadardan fazla ağaç türü olduğu bilinmektedir. Bilinen en yaşlı ağaç, Kaliforniya'da bulunan 4700 yaşındaki bir çam ağacıdır. Bilinen en uzun boylu ağaçsa, Avustralya'da bulunan yaklaşık 150 m. boyundaki bir okaliptüs ağacıdır. Ağaç türlerinin en çeşitli olduğu yerler, tropikal yağmur ormanlardır. Ülkemizde de çok sayıda ağaç türü bulunur. Ağaçların biçimleri ve büyüklükleri birbirinden ne kadar farklı olursa olsun, iki bitki grubundan birine aittirler. Açık tohumlular ya da kapalı tohumlular. Kapalı tohumlu bitkiler, tohumu koruyucu bir tabakayla kaplı, çiçekli bitkilerdir. Bilinen bitki türlerinin %90'ı kapalı tohumludur. Açık tohumlu bitkilerse, koruyucu bir tabaka ile kaplanmamış tohumlar üreten ağaçlar ve çalılardır. Bunlar, çiçek açmazlar. En bilinenleri, servi, çam, ladin, ginko gibi ağaçlardır.
Ağaç Çeşitleri ve Kullanıldıkları Yerler
Ağaçlar; meyveli ve meyvesiz olmak üzere ikiye ayrılırlar.
1- Meyveli ağaçlar :
Yurdumuzda en çok mevcut meyveli ağaçlar şunlardır; Erik, Vişne, Kiraz, Elma, Armut, Kayısı, Dut, Zerdali, Ceviz, Fındık, Badem, Şeftali, Kestane, Ayva, İncir, Üzüm, Portakal .
Bu sayılan meyveli ağaçlar genel olarak mevcuttur. Ancak yurt dışında varlığı mevcut olan Hurma, Ananas, Kivi gibi vs. meyvelerde son yıllarda bazı yöresel mevkilerde az da olsa yetiştirilmeye başlanmıştır.
2- Meyvesiz Ağaçlar :
Bu cins ağaçlar ikiye ayrılır.
a) İbreli ağaçlar ; Yurdumuzda en çok yetişen ibreli ağaçlar şunlardır; Çam, Göknar, Ladin, Sedir ( katran ağacı ), Ardıç
b) Yapraklı ağaçlar ; Meşe, Kayın, Gürgen, Kestane, Kızılağaç, Kavak, Ihlamur, Dışbudak, Karaağaç, Akçaağaç.
Ağacın kullanıldıkları yerler:
Karaçam, Sarıçam, Kızılçam:
İnşaat işleri, marangozluk, çeşitli ev eşyaları, ambalaj sandıkları, köprü, gemi tekneleri, telefon, telgraf, maden ve gemi direkleri, travers, çit kazıkları, yakacak ve yapacak işlerinin her çeşidinde.
Ladin ve Göknar:
İnşaat işleri, marangozluk, telefon, telgraf, maden ve gemi direkleri, kağıt, kibrit çöpü, yağ kalıpları, elek kasnakları, çalgı aletleri, kurşun kalem, muhtelif oyuncaklar, sandıklar ve yakacak odun .
Sedir :
Her türlü inşaat, çeşitli ev eşyaları, elbise ve çamaşır sandıkları, travers ve katran
Ardıç :
Her çeşit inşaat işleri, çeşitli ev eşyaları, baston, su kapları, kurşun kalem ve tornacılık işlerinde kullanılır.
Meşe :
Her çeşit inşaat işleri, çeşitli ev eşyaları, kaplamacılık, fırçalar, çekiç sapları, çit kazıkları, köprü, su değirmenleri, gemi eğrileri, ziraat aletleri, maden ve telefon direkleri, travers ve yakacak odun
Kayın :
Her türlü inşaat işleri, marangozluk aletleri, ev eşyaları, bükme mobilya, kundura kalıpları, tüfek parçaları, çocuk oyuncakları, mutfak aletleri, ambalaj sandıkları, sandal kürekleri, takunya, ziraat aletleri, elek kasnakları, alet sapları, travers, bayrak direği ve yakacak odun
Gürgen :
Her türlü inşaat işleri, marangozluk aletleri, ev eşyaları, bükme mobilya, kundura kalıpları, tüfek parçaları, çocuk oyuncakları, mutfak aletleri, ambalaj sandıkları, sandal kürekleri, takunya, ziraat aletleri, elek kasnakları, alet sapları, travers, bayrak direği ve yakacak odun
