Abanoz Nedir? Abanoz Ağacı Nerede Yetişir?
Abanoz Nedir? Abanoz ağacı, abanozgiller (Ebenaceae) familyasında, sıcak ülkelerde yetişen, kerestesinden yararlanılan birçok ağacın ortak adı. Bu ağacın ağır, sert ve siyah renkli tahtasına abanoz denir. Odunu sert ve siyah olan ağaç türüdür. Tropik ve subtropik bölgelerin odunlu bitkileri. Çok ağır, siyah renkte bir odunu vardır. Vatanı Japonya, Malezya, Asya, Amerika ve Afrika olup, çeşidi çoktur. Tropikal bölgelerde yetişen bazı ağaçlardan elde edilen odundur. Çok sert bir odundur ve parıltılar saçacak kadar iyi cila tutar. Odunun en içteki öz bölgesi simsiyahtır, bu nedenle pek çok ülkede abanoz kelimesi siyah renk anlamında kullanılır. Türkiye'de yetiştiği yerler: Tabii yayılışı yoktur. Yabancı dillerde şu şekilde yazılır:
- Almanca:. Ebenholz
- Fransızca: Ebenier
- İngilizce : Ebony
Kullanıldığı Yerler
Eskiden, gömme süs işlerinde, fırçacılıkta, piyano tuşları ve bıçak sapları yapılmasında, ince marangoz sanatlarında kullanılırdı. Çekmeceler, yazı takımları yapımında kullanılırken on altıncı yüzyılda yaygın olarak kaplama işlerinde faydalanılmaya başlandı. İnce tabakalar haline getirilebildiğinden bilhassa Fransa'da yaygın ince marangozluğun en önemli malzemesi oldu. Zamanla abanozun kullanılması ve buna dayanan ince sanat unutuldu.
Özellikleri Nelerdir?
İçodunu kara, dışodunu külrengi, hava kurusunun özgül ağırlığı 1, 08 gr/cm3 olan iri gözenekli, üstün değerli ağaçtır. Abanoz bodur ve çalımsı bir ağaçtır. Yaprakları üçerli gruplar halinde olup goncaları yoktur. Meyveler koyu kahve ve fasulye şeklindedir. Fasulye şeklindeki başaklarda 8 kadar çekirdek (tohum) bulunur. Mayıs Haziran aylarında çiçek açar. Günümüzde bu değerli ağaç, mobilya ve enstrüman yapımında kullanılır. Klarnet ve gitar tuşu, abanozun kullanıldığı enstrümanlara örnektir.
Tarihte Abanoz
Dünyanın ilk tarihçisi Anadolulu Heredotos notlarında, bugün Etiyopya olarak bilinen ülke insanlarının üç yılda bir 200 Abanozun kütüğünü, vergi olarak Pers imparatorluğuna yolladıklarını anlatmaktadır.
Abanoz çok sert bir odundur ve parıltılar saçacak kadar iyi cila tutar. Bu özellikleriyle öbür odunlara hiç benzemediği için eski çağlardan beri çok değerli sayılmıştır. Tevrat' ta tarihi Sur kentindeki abanoz ticaretinden söz edilir; Bin bir Gece Masallarında anılan değerli mallardan biri de abanozdur. Eskiden krallar abanozdan yapılmış asalar kullanır ve zehir'in etkisini giderdiği inancıyla, içkilerini abanoz kaplardan içerlerdi.
Abanoz Ağacı Hangi Ülkelerde Yetişir?
Adını odunundan alan bu ağaç Hindistan, Sri Lanka, Doğu ve Batı Hint Adaları ile Batı Afrika'nın bazı bölgelerinde yetişir. Daha çok Sri Lanka'da yetişen gerçek abanoz ağacının (Diospyrus ebenum) gövdesi kalın, kabuğu kömür gibi parlak siyah renkte, kabuk ile odun özü arasındaki odunu ise bembeyazdır.
İyi abanoz çok ağırdır, siyaha yakın renktedir, sudan ağırdır ( suda batar ) ve yalnızca ağacın orta bölümünden elde edilir. Ağaç geniş gövdesi ve simsiyah rengi ile tanınır; kabuğunun kömürleşmiş gibi görünmesine karşın kabuğun altındaki bölüm ağacın orta yerine kadar beyazdır. Ağacın asıl kullanılan koyu renkli orta bölümünden ise 30 - 100 cm çapında kütükler elde edilir.
Abanoz Ağacı Nerede Kullanılır?
Rengi, dayanıklılığı, sertliği ve iyi cila tutma özelliği nedeniyle ABANOZ genellikle marangozlukta, ağaç oyma (kakma) işlerinde, kaliteli ünlü piyanoların siyah tuşlarında ve değerli müzik aletlerinin bazı bölümlerinde, belli-başlı bıçak üretici firmalar tarafında bıçak saplarında kullanılır. Günümüzde bu değerli ağaç, enstrüman ve mobilya yapımında kullanılır. Klarnet ve gitar burgusu, abanozun kullanıldığı enstrümanlara örnektir.
Şu anda, bitki sadece ilaç sanayinde kullanılmaktadır. İlaç sanayinde tohumları kullanılır. Tohumlar solunumu ve felce uğrayan harap olmuş sinirleri uyarıcıdır. Süs bitkisi olarak yetiştirilir. Bileşiminde Sitizin alkaloidi, kolin, sistin, pektin, ureaz enzimi, yağlı maddeler, tanenler vs. bulundurur.
