Molekül
- Element veya bileşikleri oluşturan ve onların özgül niteliklerini gösteren en küçük birim, madde .
- fizik Fiziksel kimyada bir veya birkaç atomun birleşmesinden oluşan, birkaç çekirdek veya elektronlu yapı.
- mecaz Bir bütünün en küçük parçası.
Aynı elemanın birden fazla atomunun birleşmesiyle meydana gelen atom gurubuna molekül denir. Moleküldeki atom sayısı en az iki tanedir. Fakat soy gazlarda olduğu gibi bir atomluk moleküller de vardır.
Bu açıklamadan kolayca anlaşılacağı gibi, bütün cisimler moleküllerden meydana gelmiştir. Gazlarda ve sıvılarda moleküller serbesttir. Hareket edebilirler. Gazlarda ve sıvılardaki molekül hareketliliği,bunu ilk kez 1827 yılında fark eden ve açıklayan Robert Brovn'ın adından dolayı "Brown Hareketleri" diye adlandırılmıştır.
Molekül, ayrı elemanların bir atomuyla ya da birden fazla atomunun birleşmesiyle de oluşabilir. Örneğin karbonmonoksit gazının molekülü, 1 karbon atomu ile 1 oksijen atomunun birleşmesinden meydana gelmiştir. Burada belirtilmesi gereken önemli bir nokta , molekülün , bir maddenin kendi başına bulunabilen en küçük miktarı olduğudur. Ancak, bu durumdaki molekül o maddenin bütün özelliklerini taşır.
Katı cisimlerde moleküller titreşim hareketi yapabilirler, aralarında güçlü bir çekim kuvveti vardır. Bu nedenle ayrı ayrı yer değiştiremezler. Daha yukarda değinmiş olduğumuz gibi, moleküllerde atom sayısı çok çeşitlilik gösterir. Alkol molekülü 9 atomludur. Gliserin 14, şeker (sakkaroz) 45, nişasta 4000 atomludur.
Değişik eleman atomları bulunan molekül " bileşik molekül " diye isimlendirilir. Bu tür bir molekül, dolayısıyla ait olduğu bileşik,yapısındaki atomların ve bu atomlardan meydana gelen elemanın özelliklerinden başka özellik gösterir.
Herhangi bir elemanın molekülü, atom simgesinin(sembolünün) sağ alt tarafına sayısı yazılarak belirtilir. Hidrojen molekülü , bu nedenle H2 olarak yazılır. Yani hidrojen molekülünde (2) hidrojen atomu vardır. Bileşik moleküller için de durum aynıdır. Sözgelimi suyu ele alalım.Suyun bileşik molekülü, 2 hidrojen ve l su atomu belirtilerek, yani H2O şeklinde yazılır.
Molekülleri meydana getiren atomlar birbirlerine elektriksel güçle bağlıdırlar. Bir çift atomu birbirine çekerek birleştiren kuvvet "kimyasal bağ" diye tanımlanır.
Moleküllerin gerçek ağırlığı o derece azdır ki, kimya hesaplarında kullanılmaması daha uygun görülmüştür. Bunun yerine, molekülü en hafif atomla ( hidrojen ) karşılaştırılarak esas tutulur. Yani bir cismin molekül ağırlığı, kabaca bir hesapla, o cismin bir molekülünün l hidrojen atomunun ağırlığına olan oranıdır. Birden fazla atomun birbiriyle birleşerek meydana getirdiği yeni kapalı birim. Bu birim, meydana gelen bileşiğin en küçük parçasıdır. Bu birim, aynı elementlerin atomlarından da meydana gelmiş olabilir. Moleküllerin, aynı elementin iki atomundan meydana gelmiş olması, o elementin atomunun yapısı, atom çekirdeği çevresinde bulunan elektronların halkalanış durumu ile ilgilidir. Çoklukla gaz elementler, atom halinde değil, aynı elementin atomlarının birleşmesinden meydana gelmiş moleküller halinde bulunurlar. Bu bakımdan, bu elementlerin molekülleri, o elementlerin bütün özelliklerini taşıyan en küçük birimlerdir.
