Asit
Turnusolün mavi rengini kırmızıya çevirmek özelliğinde olan ve birleşimindeki hidrojenin yerine maden alarak tuz oluşturan hidrojenli birleşiğe asit denir.
Asitler , suyla hidrojen iyonları üreten hidrojen bileşimleridir. Hidrojen iyonları çözeltiyi asidik yapar. Asitler turnusol kağıdına kırmızı renk verir. Eski Türkçede hamız, ve bazı kaynaklarda da ekşit denir.
Gıdaların çoğu asit içerir. Limonda sitrik asit, sirkede ise asetik asit bulunur. Farklı asitler, limona, sirkeye, ekşi elmaya ve şerbete keskin tadını verir. Aküler, sülfürik asit; midedeki sindirim sıvıları, hidroklorik asit içerir. Asitler, suda eridiğinde hidrojen iyonları (H+) üreten madde çözeltileridir. Asit maddelerin çoğu, saf katılar, sıvılar ya da gazlar olarak bulunsa da, sadece suda eridiğinde asit gibi tepki verir.
Asit tepkimeleri
Asitler, gösterge adı verilen özel bir boya eklenerek tespit edilmektedir. Örneğin, turnusol kağıdı asidik çözeltilerde maviden kırmızıya dönen bir gösterge boyası içerir. Asitlerin çoğu, çinko ve magnezyum gibi metallerle karıştığında, hidrojen gazı üretir. Diğer bir test ise, asidi sodyum bikarbonatla (NaHCO3) karıştırarak uygulanır. Asit kelimesi dilimize Latince olan asidus kelimesinden geçmiştir. Asidus ekşi anlamına gelmektedir.
Asit türleri
Asitler başlıca iki grupta toplanabilirler:
İnorganik asitler
Minerallerden ve metal olmayan maddelerden yapılan asitlere , inorganik asitler adı verilir. Yaygın inorganik asitler arasında, sülfürik asit (H2SO4), hidrojen klorür (HCl), nitrik asit ve fosforik asit (H3PO4) yer alır. Endüstri her yıl bu asitlerden milyonlarca üretir. Bunlar plastik, lif, gübre, boya kimyasallarının yapımında kullanılır. Konsantre inorganik asitler çok aşındırıcıdır. Cilde zarar verebilir ve diğer metallerin içinde hızla eriyebilirler. Hidroflorik asit (HF), camın yapısını bozarken diğer inorganik asitler cam için tehlikeli değildir.
Organik asitler
Bitkiler ve hayvanlar, organik asitler adı verilen çeşitli asidik karbon bileşimleri üretir. Bunların çoğu zararsızdır; meyveler ve diğer yiyeceklere tat verir.
Organik asitler yapıları karbon iskeletine dayalı asitlerdir. Formik, asetik, propiyonik, bütirik, fumarik, sorbik, sitrik ve malik asit gibi asitler ve bunların tuzları başlıca organik asitlerdir.
Doğada saf olarak bitkisel ve hayvansal organizmada bulunabilirler ve ayrıca doğal yollardan elde edilebilirler. Hayvan vücudunda kullanılıp, metabolize olduktan sonra karbondioksit ve suya okside olurlar.
Dolayısıyla canlı organizma için herhangi bir sağlık sorunu ya da bir risk oluşturabilecek hiçbir kalıntı bırakmazlar.
Bu özellikleri nedeniyle organik asitler, kâr büyütme faktörlerinin hayvan beslemede kullanımının yasaklanmasından sonra antibiyotiklerin yerini alabilecek çok güçlü bir alternatif olması nedeniyle günümüzde büyük bir popülarite kazanmışlardır.
Asitlerin özellikleri
- Sulu çözeltileri elektirik akımını iletir.
- PH cetvelinde 0 - 7 arasındadır.
- Mavi turnusol kağıdının rengini kırmızıya çevirirler.
- Metallerle tepkimeye girerek tuz+H2 çıkartırlar.
- Suda çözündükleri zamanki iyonlaşma miktarlarına göre:
- Kuvvetli (tamamen iyonlaşan) asitler (örn:HCl)
- Zayıf (tamamen iyonlaşamayan) asitler (örn:CH3COOH) olmak üzere ikiye ayrılırlar.
Bazı asitler ve bulundukları yerler
- Formik Asit : Karıncada bulunan asittir.
- Asetik asit : Sirkelerde bulunan asittir.
- Malik Asit : Elmada bulunur.
- Laktik Asit : Yoğurtta bulunan asittir.
- Sitrik Asit : Limonda bulunur.
- Tartarik Asit: Üzümde bulunur.
- Bütirik Asit : Tereyağında bulunur.
- Karbonik Asit: Gazozda bulunur.
- Oleik Asit : Zeytinyağında bulunur.
