Gence Hanlığı

Gence Hanlığı

Azerbaycan'ın Gence Yöresinde Hüküm Sürmüş Olan Hanlık

İran hükümdarı Nadir Şah, 1735'te, Gence'yi ele geçirdi. Nadir Şah'ın öldürülmesinden sonra, Gence de, diğer azerbaycan hanlıkları gibi İran toprağı olmaktan çıkarak, 1747'de bağımsızlığını ilan etti.

Ziyadoğulları Hanedanını kuran Kalaç Türklerinden Şahverdi Han, Gence'nin ilk hanı oldu. Şia'nın Caferî koluna mensup olan Ziyadoğulları Hanedanı, Türkçe konuşuyordu. 1781-83 yılları arasında Gence, Karabağ hanlarının eline geçtiyse de geri alındı.

On dokuzuncu yüzyılın başlarında Gürcistan'ı işgal eden Rusya, Gence ile birlikte bütün bağımsız azerbaycan hanlıkları için tehdit unsuru oldu. Bu hanlıklar, büyük tehlikeye karşı aralarında birleşmeyi başaramadılar. Rusya, bu sırada Dağıstan ve Kuzey Kafkasya'da bulunan hanlıklarla savaş halindeydi. azerbaycan'daki coğrafî durum, Rusya'nın, Dağıstan'ı ve Kuzey Kafkasya'daki hanlıkları ele geçirmesini güçleştiriyordu.

Kafkasya'daki Rus orduları kumandanı general Sisyanov, 1803'te, Tiflis'ten hareket ederek Gence'yi kuşattı. Gence Hanı Cevad Han, Ruslarla yaptığı, yenildiği ve devletini kaybettiği muharebede öldürüldü. Oğlu ve veliahdı Hüseyin Han da, babası ile aynı günde Ruslar'ın top ateşi ile öldürüldü. Cevad Hanın ve Hüseyin Hanın öldürülmesi üzerine, iki koldan şehre giren Ruslar, yağma yaparak, halkı öldürdüler. Gence Hanlığını ortadan kaldırdılar. Buranın adını da Çariçelerinin onuruna Elizabethpol olarak değiştirdiler (1804). Hüseyin Hanın kardeşi Uğurlu Han, bu tarihten 22 yıl sonra, Gence'yi Ruslardan geri alıp, 2 yıl Gence Hanlığı yaptı. Fakat Ruslar, ülkeyi tekrar istila ederek Gence Hanlığını tamamen ortadan kaldırdılar. Gence de, Türkmençay Antlaşmasıyla Rusya'ya ilhak edildi. Komünist idare, Gence'ye, Kirovabad adını verdi.