Kars - ABC Deterjan tarafından kamu, özel sektör ve sivil toplum kuruluşu iş birliğiyle faaliyetleri yürütülen kurumsal sosyal sorumluluk projesi "Yerli Yerinde", kadın çiftçilere desteğini bu yıl mavi kantaron bitkisi ile veriyor.
ABC ile "Yerli Yerinde" kurumsal sosyal sorumluluk projesi 2022'de 5 yaşına girerken, her yıl Türkiye'nin farklı bir bölgesinde kadın çiftçiler ile farklı bir tıbbi ve aromatik bitkiye destek vermesi hedeflenen projenin bu yıl seçilen bölgesi Kars'ın Oğuzlu köyü, bitkisi ise halk arasında "peygamber çiçeği" olarak ta bilinen "mavi kantaron" oldu.
Proje nedeniyle Kars'ta düzenlenen toplantıda mavi kantaron ile ilgili bilgi verildi. Buna göre, Türkiye'nin bazı bölgelerinde yetiştirilen bitkinin özü ve yağı özellikle kozmetik/kişisel bakım sektöründe yaygın olarak kullanılıyor. Hasat sonunda 5 dekar alandan yaklaşık 4 bin kilogram taze bitki edileceği, böylelikle 500 kilogram üst drog herba verimi bekleniyor. Mavi kantaronun satışı için aktar toptancıları ve e-ticaret için altyapı çalışmaları sürüyor. Mavi kantaronun 100 gramının piyasadaki satış değeri yaklaşık 45 TL. Hasat sonunda ilk yıl için elde edilmesi planlanan 250 kilogram mavi kantaronun ekonomik değeri yaklaşık 125 bin TL ila 200 bin TL arasında değişiyor.
Projede dikkat edilmesi gereken önemli hususun dünyanın önde gelen flora kuşaklarından biri olan İran-Turan flora kuşağında bulunan Kars'ın çok geniş bir alana yayılan çayır ve meralarında bulunan tıbbi ve aromatik bitki varlığı olduğu belirtildi.
Mavi Kantaron dışında tıbbi papatya, tıbbi nane, kekik, altın otu, civan perçemi, sarı kantaron, ada çayı, andız otu, karakafes, acı pelin başta olmak üzere yöreye has 54 tıbbi ve aromatik bitki bulunuyor. Bu bitkilerin toplam potansiyelinin yıllık 300 bin ton ila 600 bin ton arasında olduğu tahmin ediliyor.
- 20 kadın geçim sağlayacak
Yerli Yerinde Mavi Kantaron Projesi kapsamında Kars Oğuzlu köyünde 20 kadın kendilerini geçindirecek gelir elde edebilecek. Yıllık yaklaşık 7 milyon 250 bin liralık gelir potansiyeli taşıyan projede, kadın kooperatifine tesis edilen distilasyon ve soğuk sıkım makineleri sayesinde ziyan olan pek çok tıbbi ve aromatik bitki de yağ haline getirilerek değerlendirilecek.
Projenin nadide çiçeği mavi kantaron ise anti-inflamatuar özelliği flavonoid, tanen gibi sekonder metabolitler içeriği ile tıbbi özelliği dışında son yıllarda kozmetik sanayisine de yardımcı olması sebebiyle çok aranan bir çiçek konumunda bulunuyor. Kooperatif kadınlarının ürettiği ürünlerin satışı için ulusal ve uluslararası ham maddesi yağ olan markalar, kozmetik firmaları ve koku üreticileri ile görüşmeler yürütülüyor.
Kadınlara ve gençlere pozitif ayrımcılık yapıyoruz
Toplantıda konuşan Kars Tarım ve Orman Müdürü İbrahim Altıntaş, "Tarım ve hayvancılık açısından ülkemizin en önemli illerinden birisi olan, kadim bir medeniyet şehri Kars'ta bunların yanı sıra tıbbi ve aromatik bitkiler açısından dev bir hazine daha mevcut. Kars'ın sınırsız yeşil alanlarında esansiyel yağ çıkarılabilecek tonlarca tıbbi ve aromatik bitki yetişiyor." ifadelerini kullandı.
Tarım ve Orman İl Müdürlüğü olarak kadınlara ve gençlere pozitif ayrımcılık yaptıklarını ve bununla da gurur duyduklarını ifade eden Altıntaş, Oğuzlu Tarımsal Kalkınma Kooperatifi'nin kurulması için destek verdiklerini ve süreci hızlandırdıklarını söyledi.
Altıntaş, devamla şunları kaydetti:
"Kooperatif için köyde gerekli olan 10 dönümlük ekim alanı kooperatif başkanımız tarafından sağlandı. ABC Deterjan, kooperatif üretim binası ve üretim ekipmanları bütçesine destek sağladı. Hepimizin bildiği gibi tarım, ülkemizin en önemli değerlerinden birisi. Geleneksel tarım ürünlerinin yanı sıra ülkemizde bu anlamda dev bir hazine daha var; tıbbi ve Aromatik bitkiler. Sadece Oğuzlu'da değil, tüm Kars ili sınırlarında bu bitkilere büyük oranda değer katma çabalarımız sürüyor. Tarımda çok önemli bir değerimiz daha var; kadınlar ve çiftçilik yapan kadınlarımız. Açıkçası tarım alanında kadınlarımızın erkeklerden daha fazla değer yarattıklarını söyleyebilirim. ABC'nin bize başvurusu ile birlikte hem mavi kantaron bitkisi ekonomiye katkı sağlar hale gelmiş oldu hem de kooperatifimiz bir üretim merkezine sahip hale gelmiş oldu."
Ürettiğimiz yağları dünya çapında pazarlamayı planlıyoruz
Yerli Yerinde Mavi Kantaron projesinin sivil toplum kuruluşu Oğuzlu Tarımsal Kalkınma Kooperatifi Başkanı Sondem Yıldırım da mavi kantaronun bölgede çok özel bir bitki konumunda olduğunu ifade ederek, bitkinin bu zamana kadar değerlendirilmemesinin üzücü olduğunu ancak artık mavi kantaronun ABC'nin de sağladığı destekler ile daha verimli kullanılacağını söyledi.
Mavi kantaronu "bölgenin mavi yıldızı" olarak nitelendirdiğini aktaran Yıldırım, "ABC Deterjan yetkilileri ile görüştükten sonra 20 kadın çiftçi sevinçten havalara uçtuk. Kişisel olarak aromatik yağ yapımı çabalarım uzun zamandır sürüyor. Takdir edersiniz ki üretim ekipmanı olmadan üretebileceğimiz yağ hacmi çok sınırlı, yaptıklarımızla büyümemiz çok zordu. Artık hem tesisimiz var hem de bol miktarda yağ üretebilecek makinalarımız var." dedi.
Şimdilik 5 dönümlük alanda ekim yaptıklarını anlatan Yıldırım, daha sonra 10 dönüm, hatta neden 100 dönüm olmasını hedeflediklerini kaydetti.
Yıldırım, "Büyük hayallerimiz var. Bu aromatik yağ yapımı çalışmalarımızı bütün çevre köylere yaymayı hayal ediyoruz. Ürettiğimiz yağları dünya çapında pazarlamayı planlıyoruz. Ayrıca, ABC Deterjan'ın finanse ederek satın aldığı teknik ekipman sayesinde sadece mavi kantaron değil, pek çok bitkinin yağını ve özünü üretebilir hale gelmiş olduk. Bizden mutlusu yok." diye konuştu.
Kadın olmanın zor olduğunu ve eşinin kendisine çok destek verdiğini ifade eden Yıldırım, "Liseyi açıktan bitirdim, üniversite sınavına girdim ve devamında yüksek lisans yaparak bitki bilimleri alanında tamamen eğitimli olmak istiyorum" dedi.
2025 yılına kadar proje sayesinde 500 kadının gelir elde etmesini hedefliyoruz
ABC Deterjan Pazarlama Direktörü Deniz Özyer ise bu yıl Yerli Yerinde Projesi'ni özellikle bir doğu ilinde yürütmek konusunda çok kararlı olduklarını belirterek, "2017 yılında Osmaniye Bahçe'deki safran çalışmamızı 2018'de Ordu Perşembe'de taflan, 2020'de ise Bursa Karacabey Dağkadı'da ekinezya, 2021'de İzmir Menemen'de aynısefa bitkisi ile devam ettirdik. Bu yıl da sürdürebilirliği ve kurumsallığı sağlamak amacıyla başvurduğumuz Tarım ve Orman Bakanlığının yönlendirmesiyle Kars Tarım ve Orman İl Müdürlüğünün kapısını çaldık. Mavi kantaron projesi, Türkiye için bir örnek sağlaması açısından da ilgimizi çekti." ifadelerini kullandı.
Yerli Yerinde Mavi Kantaron Projesi'nden 20 kadının ekmek yiyecek olmasının kendileri için büyük bir gurur kaynağı olduğunu ifade eden Özyer, Osmaniye Bahçe, Ordu Perşembe, Bursa Dağkadı, İzmir Menemen ve son olarak Kars Oğuzlu ile birlikte yaklaşık 350 kadının projeleri sayesinde gelir elde ettiğini bildirdi.
Özyer, "2025 yılına kadar ABC ile Yerli Yerinde Projesi sayesinde 500 kadının gelir elde etmesi için çalışacağız. İçinde bulunduğumuz 2022, ABC ile Yerli Yerinde Projesi'nin 5. yılı olması sebebiyle Tarım ve Orman Bakanlığı ile birlikte daha geniş açılımlı bir proje üzerinde çalışıyoruz. Ekim ayında tüm kooperatiflerimizi bir araya getirerek kaynaşmalarını ve sinerjilerini artırmalarını sağlayacağız. Projemizin daha da yaygın hale gelmesi için çalışmalarımız sürüyor." diye konuştu.
Önümüzdeki yıllarda yeni bölge ve yeni bitkilerle gündeme geleceklerini aktaran Özyer, "Projemizin geleneği olarak kullandığımız tıbbi ve aromatik bitki ile bağlantılı bir ürün versiyonunu satışa sunuyoruz. Bu yıl da mavi kantarondan ilham alan ABC bulaşık oeterjanı üreteceğiz. Bu üründen gelen tüm karı da projeye bağışlayacağız." dedi.
- Projenin 5 yılı
Verilen bilgiye göre, ABC Deterjan'ın 5 yıl önce başlattığı ABC ile Yerli Yerinde kurumsal sosyal sorumluluk projesinin ilk bölgesi Osmaniye'nin Bahçe ilçesi olmuştu. Bahçe ilçesinde kadın çiftçiler tarafından safran bitkisi yetiştirildi. Bu dönemde 600 gram safran üretimi gerçekleştirilerek elde edilen hasılat, projede yer alan 20 kadına gelir olarak dağıtılmıştı.
İkinci yılında Tarım ve Orman Bakanlığı ile iş birliği gerçekleştirilerek Ordu'nun Perşembe ilçesinde taflan bitkisine destek verilerek çürüyen taflan meyvelerinin ekonomiye katkıda bulunması sağlanmıştı. Bölgede kurulan meyve kurutma ünitesi sayesinde yılda ortalama 1.000 ton meyve değerlendiriliyor. Özellikle bölgenin gözde meyvesi olan kivinin kabukları da bölgede gübre olarak kullanılıyor.
Projenin üçüncü yılında Bursa'nın Karacabey ilçesinin Dağkadı köyünde "ekinezya" bitkisine destek verilmişti. Proje kapsamında çalışan Dağkadı Üreten Kadınlar Kooperatifi üyesi 40 kadının ürettiği erişte, reçel, turşu, kozalak şurubu, tarhana gibi ürünler için kurutma makinesi ve salça makinesi alımı yapıldı. İnternetten satış yapmak için kendilerine ait mağazası olan kooperatif üyeleri, fuarlarda ve toplantılarda kooperatifi temsil edip etkinliklere konuşmacı olarak davet ediliyor.
2021 yılında ise İzmir'in Menemen ilçesinde 4 dönümlük alanda aynısefa bitkisi yetiştirilerek Menemen Kalkınma Kooperatifi'ne destek sağlanmıştı. 1 dönümlük alandan 150 kilogram ile elde edilen bu rakam ortalama rekolte düzeyinde. Yetişen aynısefa çiçeklerinin kurutularak ekonomik değer sağlaması amacıyla Menemen Tarımsal Kalkınma Kooperatifi'nin üretim binasının oluşturulması, kurutma makinesi, kıyma makinesi, salça makinesi başta olmak üzere tüm teknik ekipmanının satın alınması sağlandı. Proje kapsamında kadınlar tarafından ekimi yapılan aynısefa mahsulleri ihraç ediliyor.
