Patnos'un Neyi Meşhur?

Patnos, Türkiye'nin Doğu Anadolu Bölgesi'nde yer alan Ağrı ilinin bir ilçedir. Tarihi dokusu, doğal güzellikleri ve kültürel zenginlikleriyle tanınan bu ilçe, yıllar boyunca birçok farklı medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Patnos'un en meşhur özelliklerinden birkaçı şunlardır:

1. Urartu Kalıntıları: Patnos, Urartu medeniyetinin izlerini taşıyan önemli bir bölgedir. İlçe sınırları içindeki Aznavur Tepe, Urartu dönemine ait önemli bir kalıntıdır. İlçe merkezine 2 km uzaklıktadır. Şimdiki ismi kot tepesi olarak bilinir. Ayrıca Patnos kalesi olarak da bilinir. Bu yapı Urartularda kalma en tanınmış yapıdır. Ayrıca, ilçe merkezine 1 km uzaklıkta yer alan ve Urartu dönemine ait olduğu düşünülen Girik Tepe bulunmaktadır. Bu tepe aynı zamanda Değirmen tepe olarak da bilinir. Bu yapıyı Urartularda kalma bir saray olduğu rivayet edilir.
2. Doğal Güzellikleri: Patnos, doğal güzellikleriyle de ünlü bir ilçedir. Bir bölümü ilçe sınırları içerisinde yer alan Süphan Dağı, muhteşem manzarasıyla ziyaretçileri kendine hayran bırakıyor. Ayrıca, Patnos Ovası değişik yönlü faylar eşliğinde çökerek oluşmuş, sonradan da alüvyonlarla dolmuş, her taraftan genç volkaniklerle çevrili bir tersiyer havzasıdır.
3. Yemekleri: Patnos'un yemekleri de oldukça ünlüdür. Keledoş, Helise, Hengel, Hekerun, Arxavk, Gırar, Jejerun ve Haşıl gibi lezzetli yemekler, ilçenin kültürel zenginliğini yansıtır.

Patnos'un Meşhur Yöresel Yemekleri

• Keledoş: Patnos'un dağlarında yetişen Héliz ve Spitank otları kullanılarak yapılır. En lezzetli olanı hindi eti ile yapılanıdır. Bol miktarda haşlanan otlar sıkılarak suyu süzüldükten sonra, kavurma et ve mercimekle birlikte kaynatılır. Daha sonra kurut ayranı eklenerek muhallebi kıvamına gelene kadar pişirilir. Tamamlayıcı olarak üzerine bol soğanlı ve salçalı sos dökülür ve isteğe göre dövülmüş, kavrulmuş çedene serpilir.
• Halise (Helise): Zahmetli bir yemek olan Halise, bayramlarda bayram namazından hemen sonra yenir. Dövülmüş buğday (den) ve kemiklerinden arındırılmış et, bayram akşamı yatsı namazından sabaha kadar tandırda közde pişirilir. Pişirme işlemi, karışım muhallebi kıvamına gelene kadar devam eder ve üzerine sade yağ konularak servis edilir.
• Hengel: Ağrı ve Patnos'a özgü bir mantı türüdür. İnce açılmış yufkaların arasına, kuşbaşı doğranmış ve pişirilmiş et, salça ile kavrulmuş soğan ve baharatlardan oluşan iç konularak muska şeklinde katlanır ve pişirilir. Üzerine yağda kavrulmuş soğan ve sarımsaklı yoğurt ile hazırlanmış sos dökülerek servis edilir.
• Hekerun: Yumurta ve un karıştırılarak hazırlanan bulamaç, yağda pişirilerek yapılır. Acelesi olanların sık sık başvurduğu bu yemek, genellikle geniş zamanlarda yapılmaz.
• Arxavk: Sade yağ ve un kavrularak yapılır. Genellikle çörek (KADE) yapımında iç malzemesi olarak kullanılır ve damağa yapıştığında yakmasıyla bilinir.
• Gırar: Dövülmüş buğday ve ayran birlikte pişirilerek yapılan Gırar, genellikle ekmeksiz tüketilir. İçine taze kabak, kabak çiçeği ve yarpuz (PUNG) katılarak lezzeti artırılır. Patnos'ta kazanlarda yapılan gırar, pişen evde herkese ikram edilir.
• Jejerun: Doğum sonrası kadınların toparlanması, eski gücüne kavuşması ve süt hormonlarının çalışması için yapılır. Ayrıca hastalıktan zayıf düşen bünyelerin de kısa sürede ayağa kalkmasına yardımcı olur. Yağ, un, tuz ve şekerden yapılan bu yemekte, hastanın şeker ve tansiyonuna göre tuz veya şeker miktarı ayarlanabilir. Un, krem kıvamına gelene kadar su eklenerek karıştırılır ve hastanın durumuna göre şeker ve tuz eklenir. Elde edilen karışım, kızgın yağın içine ilave edilerek kısık ateşte 5 dakika kadar karıştırılarak pişirilir ve sıcak servis edilir.
• Erişte: Evde kesilen erişte ve yeşil mercimekle hazırlanır. Yeşil mercimek haşlanır ve erişteyle kaynatılıp süzüldükten sonra, yağlanmış tencerenin tabanına patates dizilir. Üzerine mercimekli karışım konur ve kızdırılmış yağ gezdirilir. Patatesler kırmızı renk alıncaya kadar pişirilir ve ters çevrilerek servis edilir. Kimi zaman patates yerine lavaş ekmeği de kullanılabilir.
• Pişi (Bişi): Süt veya su ile mayalanarak yoğrulan hamur, biraz bekletildikten sonra elle hafif ekmek boyutuna getirilinceye kadar çevrilir. Yuvarlak hamur kızgın yağa atılarak kızarıncaya kadar pişirilir.
  Patnos'a özgü yemekler arasında sayabileceğimiz Keledoş, Halise, Xengel, Gırar gibi yemekler yörenin damak zevkini daha iyi yansıtır.
  
• Haşıl: Kışın uzun sürdüğü dönemlerde kilerin boşalması sonucu yapılan Xaşil, günümüzde de yapılmaktadır. Sadece yağ ve undan yapılır. Un, tuzlu suda kaynatılarak katılaşması sağlanır. Tabaklara konulan xaşılın ortasına kaşıkla yer açılarak yağ dökülür ve üzerine pekmez eklenerek servis edilir.