Ağrı'nın Akarsuları Nelerdir? Ağrı'daki Akarsuların Listesi
Ağrı’da hangi akarsular bulunmaktadır? Yazıda Murat Nehri ve yan kolları olan çeşitli dereler ve çaylar sıralanmıştır.
Ağrı, sahip olduğu su kaynaklarıyla dikkat çeken bir bölgedir. Özellikle Murat Nehri ve yan kolları, bölgenin su potansiyelini oluşturan en önemli akarsular arasında yer almaktadır. Coğrafi yapısı ve iklim koşulları gereği büyük ölçüde kar suları ve yağmur sularıyla beslenen bu akarsular, hem tarımsal sulama hem de ekosistem açısından kritik bir rol oynamaktadır. Peki, Ağrı'da hangi akarsular bulunmaktadır ve bu su kaynakları nasıl bir öneme sahiptir? Bu yazımızda, Ağrı'nın en önemli akarsularını ve özelliklerini detaylı bir şekilde ele alacağız.
Murat Nehri
Ağrı'daki en büyük ve en önemli akarsu olan Murat Nehri, Van Gölü'nün kuzeyinde yer alan Ağrı'nın Diyadin ilçesinden kaynak olarak başlayan, Aladağ ve Muratbaşı Dağı'ndan doğan suların birleşmesiyle oluşur. Nehir, Diyadin, Taşlıçay ve Eleşkirt gibi yerleşim alanlarından geçerek Fırat Nehri'nin en önemli kollarından biri haline gelir.
Murat Nehri'nin başlıca yan kolları olarak Ağrı'da ki Diğer akarsular şunlardır:
- Abdi Suyu
- Şeryan (Güzeldere) Çayı
- Eleşkirt Deresi
- Kopuz Deresi
- Kılıçgölü Deresi
- Memitan Deresi
- Karasu Deresi
- Ahmetbey Deresi
- Hacısefer Deresi
- Mamik Çayı
- Cumaçay Deresi
- Altınçayır Deresi
- Körçay Deresi
- Sarısu
- Badişan Deresi
Şeryan (Güzeldere) Çayı
Ağrı'nın batısından doğan ve Eleşkirt Ovası'nı kat ederek Murat Nehri'ne dökülen Şeryan Çayı, bölgedeki en önemli yan kollardan biridir. 100 km uzunluğundaki bu akarsuyun üzerinde taşkınları kontrol altına almak ve sulamada kullanılmak üzere 1967 yılında Pirabat köyü civarında Şeryan Regülatörü inşa edilmiştir.
Cumaçay Deresi ve Altınçayır Deresi
Bu dereler, Murat Nehri'ne karışıp bölgenin su dengesini sağlayan önemli akarsulardandır. Cumaçay Deresi, yağış alanındaki çok dik eğim nedeniyle zaman zaman taşkınlar oluşturmaktadır. Altınçayır Deresi ise sulama ve enerji ihtiyacını karşılamak amacıyla Yazıcı Barajı ile kontrol altına alınmıştır.
Sarısu Akarsuyu
Sarısu, Doğubayazıt'tan doğarak İran topraklarına geçen sınıraşan bir akarsudur. Kaynağını Balık Gölü'nden alan bu akarsu, Doğubayazıt Sazlığı ve Tendürek Dağı'ndan gelen sularla beslenir. İran'a ulaştığında, Aras Nehri'nin sağ kolu olan Zengimar Çayı'na katılır ve Hazar Denizi havzasına dahil olur.
Sarısu Vadisi, tarih boyunca Doğu Anadolu ile İran arasında önemli bir ulaşım yolu olmuştur. Ancak akarsuyun vadisinin derinleşmesi nedeniyle Doğubayazıt'taki Saz Gölü ve Şeyhli Gölü kurumaya başlamıştır. Türkiye ile İran arasında 1955 yılında imzalanan protokole göre, Sarısu'nun akışı kurak dönemlerde bile 1,8 m³/sn'nin altına düşmeyecek şekilde düzenlenmiştir.
Ağrı'daki akarsular, tipik pluvio-nival (yağmurlu ve karlı) akarsu rejimine sahiptir. Yağış ve kar erimeleri nedeniyle en yüksek akım Nisan ve Mayıs aylarında, en düşük akım ise Eylül-Kasım arasında görülmektedir.
Ağrı, zengin su kaynaklarına sahip olmasıyla öne çıkmakta, özellikle Murat Nehri ve kolları bölge için hayati bir rol oynamaktadır. Bu akarsular, hem sulama hem de enerji elde etme açısından önemli potansiyele sahiptir. Ancak taşkın riskleri nedeniyle baraj ve regülatör yapılarıyla kontrol altına alınmaları gerekmektedir. Ağrı'daki akarsular, hem doğal ekosistemi hem de tarımsal faaliyetleri destekleyen temel unsurlardır.
