Altın

Altın nedir?
Atom sayısı 79, atom ağırlığı 196,9 olan, 1064 °C'de eriyen, kolay işlenen, yüksek değerli, paslanmaz element, zer (simgesi Au):

Kimyasal Bileşimi, Au
Kristal Sistemi, Kübik
Kristal Biçimi, Genellikle dissemine halde, nadiren oktahedral veya kübik kristaller halinde
İkizlenme, {111} yüzeyinde yaygın
Sertlik, 2.5-3
Özgül Ağırlık, 19.297-19.309 (0 ° C'de)
Renk ve Şeffaflık, Altın sarısı, opak
Çizgi Rengi, Altın sarısı
Parlaklık, Metalik parlaklık
Ayırıcı Özellikleri, Renk, düşük sertlik, asitte çözünmezlik
Bulunuşu, Hidrotermal kuvars damarlarında, plaserlerde ve epitermal yataklarda oluşur.

Atom numarası 79 olan element. Doğada serbest olarak bulunan, yumuşak, parlak sarı renkte, kolay işlenebilir, değerli bir metaldir. Periyodik cetvelin IB grubunda yer alır. Simgesi Au’dur. Isıyı ve elektriği iyi iletir. Elektrokimyasal anlamda bir soy metal olmasına karşın, tümüyle yansız da değildir. Sıcaklık ne olursa olsun havadan etkilenmemekle birlikte klor ve bromla tepkimeye girer ve cıvada çözünür. Asitlerden etkilenmez ancak kral suyu olarak adlandırılan hidroklorik ve nitrik asit karışımında çözünür.

Altına doğada genellikle alüvyonlu dere yataklarında kumla karışmış parçacıklar ve kuvars kayalar içinde dağılmış ince damarlar hâlinde rastlanır. Doğada bulunan bir bileşiği de silvanit adıyla bilinen gümüş ve altın tellururdür. Deniz suyunda da çok ince parçacıklar hâlinde altına rastlanabilir. Saflık derecesi ayar ya da kıratla ölçülür. Mücevher yapımında, kırılganlığı gidermek amacıyla genellikle alaşım hâline getirilerek kullanılır.

Altın, kimyada Au sembolü ile gösterilen yumuşak, parlak sarı renkte metalik bir element. Altının parlak sarı rengi, asitlere karşı dayanıklılığı, doğada serbest halde bulunabilmesi ve kolay işlenebilmesi gibi özellikleri, insanların ilkçağlardan beri ilgisini çekmiştir. Altın, parlak sarı rengi ve ışıltısıyla göz alan çok ağır bir metaldir. Üstelik kolay kolay tepkimeye girmeyen çok kararlı bir element olduğu için havadan ve sudan etkilenmez. Bu yüzden hiçbir zaman paslanmaz, kararmaz ve donuklaşmaz. Bir başka özelliği de saf haldeyken çok yumuşak olmasıdır; bu nedenle kolayca dövülerek biçimlendirilebilir. Altın bütün bu özellikleriyle tarih boyunca en değerli metallerden sayılmıştır.

Altının tarihi tarihçesi
Tarihte bilinen kayıtlara göre Mısır hükümdarları zamanında M.Ö. 3200 yıllarında, altın darphanelerde eşit boyda çubuklar halinde çekilerek para olarak kullanıldı. Au Latince Aurum kelimesinden gelmektedir.

Peru’da M.Ö. 2000 yılına ait altın ziynet eşyaları kalıntılarına rastlanmış olup, Amerika kıtasındaki Aztekler ve İnkaların da altına tutkun oldukları bilinmektedir.

Altına önem veren eski medeniyetler arasında; Yunanları, İranlıları, Makedonyalıları, Asurluları, Sümerleri ve Lidyalıları saymak yerinde olur.

M.Ö. 550 yıllarında Lidya Kralı Krezos, altını para olarak (sikke) bastırmış ve altının para olarak basılması ile de ticaret artmıştır. Şehirler zenginleşmiş ve dünya yeni bir refah dönemine girmiştir.

Türk boylarında İskit ve Sormatların (M.Ö. 1000) milli kahramanları konu alan altın toka yapımında ileri oldukları bilinmektedir. Dördüncü ve dokuzuncu yüzyıl aralarında ise altın kase, vazo işçiliğinde en güzel örnekleri vermişlerdir. Bu eserlerden bir kısmı New York, Morgan kolleksiyonunda teşhir edilmektedir. Türkler müslümanlığı kabul ettikten sonra altından eşya yapımını azaltmışlardır. Altın eşyayı sadece süs olarak kullanmışlardır.

Altının Bulunuşu
Altın, dünyanın geniş bir bölümünde düşük konsantrasyonlarda bulunur. Yer küresinin tahminen 0,001 ppm (milyonda bir)ini teşkil eder. Kalaverit (Au2Te4), silvanit (Au2Ag2Te6) ve krennerit (Au8Te6) mineralleri olduğu gibi bakır ve kurşun minerallerinde de eser miktarları bulunabilir. Volkanik kuvarsların içinde, akarsuların kumlu yataklarında toz ve külçe halinde bulunur.

Altının Elde Edilişi
Altın cevherleri, “metalik altın ihtiva eden cevherler” ve “bileşikleri halinde altın ihtiva eden cevherler” olarak sınıflandırılır.

Metalik altın içeren cevherlerden altın elde etmek için altın içeren küçük kuvars parçaları öğütme değirmenlerinde hamur haline getirilir. Bu hamur içinde altın tanecikleri kolloidal halde dağılır. Buradaki ürün malgama tekniği ile ayrıştırılır. Malgamalanmış hamurun konsantrasyonu arttırılarak çok seyreltik sodyum siyanür çözeltisiyle işlenir. Sodyum siyanür altın ile reaksiyona girerek kompleks bileşik meydana getirir:

4 Au + 8 NaCN + 2 H2O + O2 → 4 NaAu(CN)2 + 4 NaOH

Kompleks bileşikteki altın metalik çinko ile çöktürülür:

2 Na + 2 Au(CN)2 + Zn → 2 Au + Na2Zn(CN)4

Bu çökeltideki altın ve gümüş dışındaki maddeler, Kal metoduyla alınır. Gümüş de nitrik ve sülfürik asit etkisiyle çözülerek geriye saf altın kalır.

Altının Bileşikleri
Altın bileşiklerinde +1 ve +3 değerlikli halde bulunur. Bütün bileşiklerinden kolayca metalik hale indirgenebilir.

Altının, AuCl, Au2S, AuCN gibi +1 değerlikli bileşikleri sulu çözeltilerde kararsız olup, +3 değere yükseltgenir veya metalik hale indirgenir. Bununla beraber sodyum ve potasyum siyanür ile verdiği kompleks tuzlarının sulu çözeltileri hazırlanabilir ve endüstride özellikle kaplamacılıkta kullanılır.

Organik tuzları da bilinmekte olup kararsızdırlar.

Altının +3 değerlikli bileşikleri genellikle kararlıdır.

AuCl3 su, alkol ve eterde çözünür, fotoğrafçılıkta ve kaplamada kullanılır.

AuBr3 alkol ve eterde çözünür. Bazı kimyasal analizlerde kullanılır.

Altın hidroksit, Au(OH)3, ışığa karşı hassas kahverengi bir tozdur. Suda çözünmez, hidroklorik asit ve diğer asitlerde çözünür. Yaldız yapımı ve kaplamacılıkta kullanılır.

Altının organik bileşikleri genellikle dialkol tuzlarıdır. Bu tuzlar R2AuX şeklindedir. Burada R organik molekül X ise halojen, kükürt, azot veya oksijendir.

Altının Kullanılışı
Bugüne kadar yeryüzünden çıkarılan bütün altının yarıdan fazlası hükümetlerin ve merkez bankalarının elindedir. Gerek her ülkede kağıt para emisyonunun güvencesi olarak, gerek milletlerarası bir ödeme aracı olarak eskiden beri büyük önem taşıyan altın, metalle çalışan zanaatçıların gözünde de değerini korumaktadır. Kuyumculukta altının genellikle gümüşlü, palladyumlu, bakırlı veya platinli alaşımları çok kullanılır.

Elektrik iletkenliği yüksek (bakırın yaklaşık %70’i oranında) olan ve kolayca kimyasal tepkimelere girmeyen altın en çok elektrik ve elektronik sanayilerde bağlantıların, terminallerin, baskı devrelerinin, transistörlerin ve yarı iletken sistemlerin kaplanmasında kullanılır. Üstüne düşen kızılötesi ışınların yaklaşık yüzde 98’ini yansıtarak geri çevirebilen ince altın levhalar, uzay elbiselerinin başlığındaki göz deliklerinde zararlı ışınlardan korunmayı ve sun’i uyduların yüzeylerinde sıcaklığın denetlenebilmesini sağlar. Büyük büro binalarının pencerelerinde de gene ince levhalar halinde altın kullanılması, yalnız estetik açısından değil, bu yansıtıcı yüzeyin çevreyle ısı alış-verişini büyük ölçüde azaltmasından kaynaklanır. Lal camlara parlak kırmızı rengini veren, camsı kütlenin içinde kolloidal halinde dağılmış olan çok az miktardaki altındır.Ancak insanlar çoğunlukla takı ve süs eşyası içinde kullanır.....

Altının Alaşımları
Altının bazı özelliklerini (kullanış gayesine göre) değiştirmek için çeşitli alaşımları yapılır.

Altın - gümüş alaşımları

• % 75 altın, % 25 gümüş alaşımı yeşil renkte olup mücevher yapımında kullanılır.
• % 40 altın % 60 gümüş alaşımı beyaz renkte ve serttir.

Altın-nikel alaşımı
Mücevher yapımında kullanılan beyaz altının esasını teşkil eder. Bu alaşımda % 80 altın, % 16 nikel, % 3 çinko ve % 1 bakır kullanılır.

Altın - bakır alaşımı
Para basımında yaygın olarak kullanılır. Kolayca işlenebilir.

Altın - palladyum alaşımı
Kolayca işlenebilir. En fazla sertlik gösterenler % 60-65 paladyum ihtiva edenlerdir. Düşük sıcaklıklardaki yüksek direnci sebebiyle potansiyometre yapımında kullanılır.

Altın ayarı
Altının kimyadaki saflığı “yüzde” ile, mücevhercilikteki saflığı ise “karat” veya “ayar” terimleriyle ifade edilir. Buna göre 24 ayar (veya karat) altın % 100 saf altını, 22 ayar ise % 91, 6 saf altını ifade etmektedir. 22 ayar altının % 8,4’ü diğer metaller ile tamamlanmıştır. Altına gümüşün ilavesi yeşilimsi, nikel ve platinin ilavesi beyaz, çinkonun ilavesi sarı ve bakır ilavesi de bakır miktarına göre sarıdan kırmızıya kadar değişen renkler kazandırır.

Altın işi
Altından yapılan heykel, kap, kacak, mücevher süsleme ve paraların hepsine verilen ad. Altın metallerin en yumuşağı ve en kolay biçimlendirilebilenidir. 10 g altın dövülerek 11 m²’lik ince bir levha veya çekilerek 570 m uzunluğunda ince bir tel elde edilebilir. En rahat çalışılabilen metal olarak kalemle işlenerek, kakılarak, dövülerek, oyularak, kabartılarak, dökülerek varak haline getirilip ahşap, metal, deri ve parşömen gibi başka eşyaları kaplamada da kullanılmıştıııır.

Altın suyu
Kral suyu olarak da bilinir. Hacimce bir birim derişik nitrik asit ile üç birim derişik hidroklorik asitten oluşan karışımdan meydana gelir. Bu karışım altını çözebildiğinden altın suyu adı verilmiştir.

Altın suyu (veya kral suyu), kimyasal çözme işlemlerinde bazı demir cevherlerini, fosfatlı kayaçları, curufları, nikel-krom alaşımlarını, antimonu, selenyumu ve civa, arsenik, kurşun ve kobalt sülfürleri, çözünürlüğü az olan sülfürleri çözmek için kullanılır.

Altın Standardı Sistemi
Standart para biriminin, belirli bir ağırlıkta altın olarak kabul edildiği veya para değerinin belli ağırlıkta altının değerine denk tutulduğu para sistemi. Ülke içinde altın standardının benimsenmesi, milletlerarası seviyede de altın standardının uygulanması sonucunu getirir. Altın standardında ya altın sikkeler kanuni olarak para dolaşımına girer veya kağıt para, istendiğinde sabit bir fiyatla altına çevrilebilir.

Hiçbir ülkede altın standardı uygulanmasa da milletlerarası seviyede altın standardı sistemi yürürlükte kalabilir. Bu durumda, ya altının kendisi veya sabit fiyat üzerinden altına çevrilebilen bir para birimi milletlerarası ödeme aracı olarak kullanılır. Bu sistemde, ülkeler arasındaki döviz kurları sabittir. Döviz kurları, altının bir ülkeden ötekine taşınma maliyetini aşarak sabit altın paritesinin üzerine çıkar veya altına düşerse, kurlar resmi seviyeye dönünceye kadar, ülkeden ülkeye büyük miktarlarda altın sikke ve külçe giriş veya çıkışı gerçekleşir.

Altın standardı ilk defa 1821’de İngiltere'de kondu. Birçok devre geçirdikten sonra 1937’ye gelindiğinde tam altın standardını sürdüren hiçbir ülke kalmadı. II. Dünya Savaşı sonrasında, döviz kurlarının genellikle dolara veya altına göre ayarlandığı bir sisteme geçildi. 1958’de yeniden bir tür altın standardı sistemine dönüldü. Buna göre, önde gelen Avrupa ülkeleri milletlerarası ödemelerde kendi paralarının altına veya dolara serbestçe çevrilebilirliğini garanti ediyorlardı. Milli seviyede altın standardına dönüş ise hiç görülmedi.

Altın adını bakır etmek
kötü işler yaparak temiz ve parlak ününü karartmak.

altın adı pul oldu, kız adı dul oldu
"uygunsuz davranışları yüzünden temiz tanınan kişiliği lekelendi" anlamında kullanılan bir söz.

Altın anahtar her kapıyı açar
"para olduğunda her güçlük yenilebilir" anlamında kullanılan bir söz.

altın ateşte, insan mihnette belli olur
"altına benzeyen maddenin altın olup olmadığı ateşe dayanıklılık derecesi ile anlaşıldığı gibi bir kişinin değeri de sıkıntılara katlanma, zorlukları yenme ve benliğini koruma gücü ile ölçülür" anlamında kullanılan bir söz.

altın eli bıçak kesmez
"varlıklı veya değerli kişilerin elini kimse bükemez" anlamında kullanılan bir söz.

altın eşik gümüş eşiğe muhtaç olur
"hiç kimse zenginliğine güvenmemelidir, gün gelir yoksullaşır ve fakir kimseye muhtaç olur" anlamında kullanılan bir söz.

altın gibi
altına benzeyen, sarı.

altının kıymetini sarraf bilir
"bir kimsenin, bir şeyin değerini ancak bu konularda uzmanlığı olanlar bilir" anlamında kullanılan bir söz.

altın kesmek
çok para kazanır olmak.

altın leğene kan kusmak
varlık içinde hastalık veya sıkıntı çekerek yaşamak.

altın pas tutmaz
"şerefli, temiz insana hiç kimse leke süremez" anlamında kullanılan bir söz.

altın topu gibi
güzel ve tombul (çocuk)

altın tutsa toprak olur (veya altına yapışsa elinde bakır kesilir)
giriştiği işlerde büyük talihsizliklere uğrayan kimsenin durumunu anlatan bir söz.

altın yerde paslanmaz, taş yağmurdan ıslanmaz
"değerli kişi veya nesneler, ne türlü uygunsuz koşullar içinde bulunurlarsa bulunsunlar değerlerini ve niteliklerini yitirmezler" anlamında kullanılan bir söz.

altın yere düşmekle pul olmaz
"üstün nitelikli kişinin değeri, bulunduğu yerden uzaklaştırılmasıyla azalmaz" anlamında kullanılan bir söz.

altın yumurtlayan tavuk
1 . mesleği, sanatı, parası olan, gelirli kimse.
2 . turist.

altın adam
1 . Başarılı kimse.
2 . Şampiyonalarda altın madalya alan kimse.

Altınbaş
Genellikle Ege bölgesinde yetişen, yuvarlak, kalınca kabuklu güzel bir kavun türü.

Altın beşik
Bir elleriyle kendi bileklerini kavrayan iki kişinin, öteki elleriyle karşılıklı olarak birbirlerinin bileklerini tutmaları.

Altın bilezik
Kola takılan ve pek çok türü olan, altından yapılmış süs eşyası.

Altın böcek
Böcekler sınıfının kınkanatlılar takımından, yeşil kırmızı renkleri olan eklem bacaklı bir tür böcek, gül böceği.

Altın çağı
Bir şeyin veya bir kimsenin en verimli, en başarılı dönemi:

altın çağını yaşamak
en başarılı, en verimli döneminde bulunmak.

Altın gol
Elemeli futbol maçında uzatma süresinde atıldığında oyunu bitiren gol:

Altın kaplama
Altın suyuna batırılarak ince bir altın tabaka ile kaplanmış (metal):

Altın keseği
Yerden temiz külçe durumunda çıkan altın.

Altın kökü
Güney Amerika'da yetişen, kusturucu niteliği olan bir kök, ipeka (Cephaelis ipeca cuanha).

Altın küpü
1 . İçinde altın saklanan küp vb.
2 . sıfat, mecaz Altın biriktiren.
3 . sıfat, mecaz Parası çok olan.

Altınoluk
1 . İşlemeli kadın şalvarı.
2 . Altın sırma veya kılaptanla işlenmiş çizgili ipek kumaş ve bu cins kumaşların üstünde bulunan sırma işlemeli yollar.
3 . Sarıkların üstüne sarılan sırma şerit.

Altın otu
Mayasıl otu.

Altın rengi
Altın sarısı.

Altın saatler
Televizyonun en çok izlenen saatleri. Altın kaplamalı saat.

Altın sarısı
Altının rengi, altuni, altın rengi.

Altın suyu
Bir kısım konsantre nitrik asit ile üç veya dört kısım konsantre hidroklorik asitten oluşmuş, özellikle platin ve altın vb. metalleri çözmekte kullanılan bir karışım.

Altıntop
1 . Greyfurt.
2 . İki çeneklilerden, uzun dikenli ve kürecikler hâlinde çiçekleri olan bir kaktüs türü (Trollius ranunculoides).

Altın varak
varak

Altın yağmurcun
Yağmur kuşu.

Altın yıl
Eşlerin evliliklerinin ellinci yılı.

Altın yürekli
İyi niyetli, merhametli (kimse).

Çeyrek altın
Ata liranın dörtte biri, çeyrek.

Tam altın
Cumhuriyet altını.

Yarım altın
Ata liranın yarısı, yarımlık.

Fındık altını
1 . Osmanlı Devleti'nde kenar süsleri fındığa benzediğinden bu adla anılan altın sikke, fındıki.
2 . mecaz Küçük ve değerli şey.